پست مدرنیسم پیکره پیچیده و در هم تنیده و متنوعی از اندیشه ها، آرا و نظریاتی است که در اواخر دهه 1960 میلادی سر برآورد و بعدا اندیشه های دیکانستراکشن Deconstruction و مکاتب فکری غرب از جمله فمینیسم و پسا استعمارگرایی و غیره جزو واژه پست مدرن فلسفی مطرح شدند.

پست مدرنیسم در سراسر اروپا و ایالات متحده به ویژه در محافل آکادمیک و در میان دانشگاهیان، معماران، هنرمندان و حتی مجریان برنامه ها و تبلیغات و رسانه های گروهی و مطبوعات اشاعه و گسترش یافت. واژه پست مدرن گفتمان های فراوان و متعددی را در پی داشته است، روندی که همچنان ادامه دارد.

هابرماس معتقد است که، کاربرد "پسا" بیشتر تداوم جریانی را ثابت می کند، نه پایانش را، همان طور که مقصود جامعه شناسان از واژه پسا صنعتی را نشان می دهد و نه پایانش را.

در تفکر پست مدرن تأکید بر وجه محلی یا بومی در مقابل قطب بندی جهانی و فردی، عینی و ذهنی پیشی می گیرد و بر اساس همین دیدگاه است که بر بازی زبانی نامتجانس و ناهمگن، امور نامتوافق، بی ثباتی ها و ناپایداری ها، گسست ها وتضادها تأکید دارد. تفکر پست مدرن هر گفتگو را به جای آنکه مکالمه یا دیالوگی ببیند و شریک بداند، آن را نوعی بازی و رویارویی بین دو رقیب می داند. در این تفکراجتماع همگانی و جهانی به هیچ وجه یک آرمان با ایده آل محسوب نمی شود....

در تفکر پست مدرن هنر صرفا یک تجربه زیبا شناختی نیست، بلکه روش شناخت جهان است.
ویژگی شاخص هنر پست مدرن تأکید بر کلیشه، تقلید هزل آمیز ازسبک های مختلف و اختلاط و امتزاج رنگ های مختلف (کولاژ Collage) است. هنر دردنیای پست مدرن نه تعلق به چارچوب ارجاعی و معیار داوری خاصی است و نه به پروژه یا اتوپیای خاصی تعلق دارد. ایهاب حسن نظریه پرداز پست مدرن با ترسیم و ارائه جدولی از تمایزات بین دو جنبش مدرنیسم و پست مدرنیسم به طراحی و نقشه پردازی درباره محدوده ها و مرزهای اندیشه پست مدرن اقدام کرده است.

جدول تمایز مدرنیسم و پست مدرنیسم از دیدگاه ایهاب حسن:

مدرنیسم پست مدرنیسم
صورت (صورت ربطی، صورت بارز)................... ضد صورت (صورت فعلی، صورت بسته)
هدف........................................................... بازی
طرح (نقشه).............................................. شانس (تصادف)
سلسله مراتب............................................. فرآیند / اجرا /رخداد
حضور.......................................................... غیاب
تمرکز.......................................................... پراکندگی
ژانر / مرز...................................................... متن / بین متن
ریشه / عمق.............................................. ریشه کاذب / (ریزوم) / سطح

طراحان پست مدرن بر این عقیده هستند که به راحتی می توان تاریخ را دور زد وتاریخ معماری را به شیوه هایی اصیل، تازه و بدیع مجددا به هم پیوند بزنند. آنان عموما جنبش های خود را در راستای حرکت های جدایی طلب و فرقه گرایانه سوق دادند و ازجنبش های وسیع و گسترده حقوق مدنی و پیوند های انسانی، که می توانستند موجب رشد،ارتقا و استعلای محدوده ها و عرصه فعالیت های گروهی گردند، دوری می جستند.

پست مدرن های فرانسوی این نوع نگرش به جهان را به مثابه کشفی چشم گیر و کلیدی برای آزادی وسعادت در دنیای جدید پلورالیستی و چند خدایی ارائه می کنند.

اندیشه پست مدرنیسم سمت و سو و جهتگیری واحدی ندارد. بلکه در جهان متعددی سیر می کند، مضامین آن چندان با هم سازگار نیستند بلکه در اکثر موارد دچار تناقض ها و ابهام های آشکاری هستند.
یکی از اساسی ترین مضامین مبحث پست مدرن، حول واقعیت یا فقدان واقعیت یا چندگانگی واقعیت می چرخد. هیچ انگاری مفهومی نیچه ای است که با معنای سیال و بی ثبات از واقعیت رابطه ی تنگاتنگی دارد. شعار "مرگ خدا" ی نیچه به این معنی است که دیگر نمی توانیم به هیچ چیز یقین داشته باشیم. اخلاق دروغ است و حقیقت افسانه.

از مهم ترین مضامین پست مدرنیته می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- تردید در این باره که هرگونه حقیقت انسانی، بازنمایی عینی و ساده ای از واقعیت است.
2- توجه و تأکید بر نحوه کاربرد زبان از سوی جوامع برای ساختن واقعیات مورد نظر خود، این که جوامع چگونه از زبان برای ایجاد واقعیات استفاده می کنند.
3- ترجیح دادن یا اولویت قائل شدن برای بومی (محلی)، عینی و اخص در برابر جهانی، انتزاعی و اعم.
4- تجدید علاقه یا توجه دوباره به روایت داستان و داستان سرایی.
5- پذیرش این نکته که توصیف های متعدد و متفاوت از واقعیت را همواره نمی توان به شیوه ای قطعی و نهایی، یعنی عینی و غیر انسانی، در برابر یا علیه یکدیگر به کار رفت.
6- تمایل به پذیرش و قبول چیزها آن گونه که در سطح و ظواهر قرار دارند، به جای جستجو (به سبک فروید یا مارکس) برای یافتن معانی ژرف تر.
اکثر این مضامین با هم جور بوده و مناسب هم به نظر می رسند ولی مع ذلک، وضعیت پست مدرن از نوعی تنش یا آشفتگی خاصی برخوردار است، از یک سو تمایل به سمت تجزیه، پراکندگی و افتراق و از سوی دیگر جستجو برای یافتن چارچوب های وسیع تری برای معانی است.

معماری پست مدرن واکنشی است علیه چیزی که فردریش استوواسر (فرتیس هاندرتواسر F. Stowasser- Fritz Hunderwasser) نقاش معاصر اتریشی آن را "استبداد خطوط مستقیم" خوانده است.

در معماری جدید تأکید بر خطوط منحنی، تأکید بر امور غیرقابل پیش بینی، بر تزئین و تقلید هزل آمیز و بر زیبایی غیر کارکردی استوار است.سطوح شفاف و آینه وار و هزارتوهای پیچاپیچ، عناصر عمده ای در معماری پست مدرن به شمار می روند.

در سمت دیگر جریان معمار لاس وگاس به چشم می خورد که در فراگیری از اغراق آمیزترین تعابیر معماری معاصر، راه افراط را در پیش می گیرد که تفصیل آن را می توان در کتاب "آموختن (فراگیری) از لاس و گاس (Learning From Las Vegas) اثر رابرت ونتوری دید. در این سبک معماری به آمیزه متنوعی از سبک های مختلف برمی خوریم. نمونه بارز آن ساختمان موسوم به قصر سزارها (Caesara Palace) بامجسمه ها و تندیس های قدیمی و نگهبانان پارکینگ و پیشخدمت هایی که به سبک لژیونرهای روم باستان لباس پوشیده اند، است. در اینجا سیطره و سلطه تابلوهای متعدد نئون های رنگی پرزرق و برق که چشم هر مشتری را مفتون و مسحور خود می سازد بر نماهای کمتر دیدنی و نه چندان تماشایی میزهای قمار و دستگاهای خودکار فروش اغذیه و نوشیدنی، به وضوح مشهود و ملموس است.

عطف به تاریخ، التقاط در سبک و شیوه های بیان معماری، رجوع به اقلیم (منطقه گرایی، تحت تأثیر نیاز ارتباط معماری با محیط و به ویژه اقلیم)، آزادی حس ترکیب، عدول از مناطق عقلانی رنگ، نشانه های شخصی یا اجتماعی و بهره گیری از تمثیل های دور و نزدیک و به طور کلی دستاورد پست مدرنیسم، تازگی وتنوع در شیوه های بیان معماری است.

نظریه پردازان پست مدرنیسم آلدوروسی وپائولوپورتوگزی در ایتالیا هستند.
پست مدرنیسم دوباره به رسمیت شناختن حضور، دنیا دوستی، خلاقیت و تنوع است و البته معنویت عینیت یافته که یک جهت گیری کیهانی است بر اساس علم معاصر.

جنکز پست مدرن را به مثابه دو عنوانگی، یعنی نخبه وعامه پسند و جفت شدن این متضادها: سازگار و شورشی و نیز نو و کهنه، دانسته است.به قول او هنر پست مدرن متاثر از شبکه جهانی است و حساسیت همراه با آن، کنایه ای وجهانی و علنی شدن است.

پست مدرن را باید بر اساس پارادوکس آینده (Post) وپیشین (Mode) درک کرد.Late Modern ، Post Modern هر دو سنت از حدود 1960شروع شدند و هر دو به افول مدرنیسم واکنش نشان دادند.

دوره پست مدرن زمان انتخاب های مداوم است. دوره ای که هیچ روش تثبیت شده ای را نمی توان بی خود آگاهی و کنایه دنبال کرد، تمامی سنت ها به نوعی اعتبار دارند. پست مدرن اصولا تلفیق گزینشی هر سنت با سیاق پیش از خود می باشد، هم ادامه مدرنیسم است و هم فراتر از آن رفتن. بهترین کارهای پست مدرنیسم ویژگی ابهام و کنایه را دارا می باشند و انتخاب نامحدود، کشمکش و گسستگی سنتها را به تصویر می کشند، زیرا این چند گانگی آشکارا بر کثرت گرایی ما غالب است.

پست مدرنیسم را دوگانگی متناقض نما یا ابهامی میدانم که نام دو رگه اش به معنی ادامه مدرنیسم و فراتر از آن رفتن می باشد و متاثر از دهکده جهانی است و حس همراه با آن کنایه شهروندی جهانی شدن را در خود دارد. پست "Post" بودن به معنی "برتر بودن" است.
چارلز مور در کتابی در مورد پست مدرن به نام : The Place Of House جایگاه خانه در سال 1976 و کتاب Body. Memory & Architecture بدن، خاطره و معماری را در سال 1977 نوشت.

در موردپست مدرن:
1- تنوع مجموعه عناصر از نظر فرم، اکلکتیسیسم.
2- جستجوی یک سنتز برای حل مسائل واقعی که تمام توقعات و مشخصه های زمان را در برداشته باشد.
3- کوچک ترین معیار متدولوژیک، پیروی از مسائل واقعی و انتخاب روشی که از تفکر و حوصله حاصل می شود.

از نظر پست مدرن ها شرایط زیر فرم ساختمان را تعیین می کنند:
 1- خصوصیات فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و اقتصادی افراد که از آن ساختمان استفاده می کنند.
 2- خصوصیات شهری، خیابان، میدان، کوچه، مغازه.
 3- شرایط اقلیمی، رطوبت، سرما، گرما، جنگل، صحرا.
 4- نحوه زندگی روزمره اهالی ساختمان، نیازهای آنها، پیش زمینه های ذهنی Event
 " The Discourse Or Events " A. A. London 1983

به معماری پست مدرن به معماری پاپ Popular Architecture یا معماری مردمی هم می گویند، چون در این نوع معماری از احجام و تزئینات و رنگ های عامه پسند و جالب توجه برای سطح درک عموم استفاده می شود.

در طی دهه هفتاد و هشتاد خیل عظیم معماران به این سبک رو آوردند و هویت ساختمانهای خود را بر اساس بوم گرایی و فرهنگ مردم شکل داده اند.

•  مایکل گریوز Micheal Graves
•  چارلز مورCharles Moore " Moor Is More "
•  استانلی تایگرمن Stanly Tigerman
•  رابرت استرن Robert Stern
•  فیلیپ جانسون، Philip Johnson ، AT & T Building 1978 ، Newyork

به نقل از: http://forum.p30world.com/showthread.php?t=107222
برگرفته از مجله همکلاسی
+ ویرایش علمی و ادبی
+ تلخیص