توجه: هزینه ها و مدارک مورد نیاز برای ثبت اختراع،‌از تاریخ ارسال این مطلب تا کنون تغییر کرده اند. لطفا قبل از اقدام برای ثبت اختراع از تغییرات ایجاد شده در این امر اطلاع حاصل نمایید.

برای ثبت اختراع به کجا مراجعه کنیم؟
برای ثبت اختراع باید به اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی مراجعه کرد. دفتر امور رسیدگی به ثبت اختراع واقع در تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان قائم مقام فراهانی، نبش کوچه میزراحسنی، پلاک 222 است.

سایر خدمات نظیر ثبت علائم تجاری، رسیدگی به شکایات قضایی و... در مرکز اصلی اداره واقع در تهران، خیابان میرداماد، ضلع شمال شرقی تقاطع بزرگراه مدرس و بلوار میرداماد ارائه می شود.
 
آیا به جز تهران ثبت اختراع در جای دیگری صورت می گیرد؟
خیر، در حال حاضر ثبت اختراع فقط در تهران و در اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی انجام می گیرد.

چه نوع اختراعاتی قابل ثبت است؟
اختراعاتی قابل ثبت  اند که جدید بوده و حاوی ابتکار و همچنین دارای کاربرد صنعتی باشند.

چه نوع اختراعاتی قابل ثبت نیست؟
1) کشفیات، نظریه های علمی و روش های ریاضی.
2) طرح ها و قواعد یا روش های انجام کار تجارت و آنچه برای فعالیت های صرفاً فکری یا بازی کردن می باشند.
3) روش معالجه بدن انسان یا حیوان از طریق درمان یا جراحی و همچنین روش های تشخیص بیماری ها که روی بدن انسان یا حیوان انجام می  گیرند.

از کجا بدانیم اختراع قبلا ثبت نشده است؟
متاسفانه سامانه رایانه ای که بتوان در میان اختراع های ثبت شده جستجو کرد وجود ندارد. جدید بودن اختراع و قابلیت ثبت آن، پس از ارائه مدارک لازم، ‌در محل اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی و توسط متخصصان این امر بررسی می شود.

چگونه اثبات می شود که اختراع متعلق به شماست؟
سیستم ثبت اختراع در کشور ما، سیستم اعلامی است. بر اساس این سیستم، ثبت اختراع فقط بر اساس ادعای مخترع صورت می گیرد. یعنی ادعای مخترع مقرون به صحت تلقی شده و تنها شرط عدم سابقه آن توسط متخصصان مورد بررسی قرار می گیرد. در صورتی که بعدا مشخص شود که حق معنوی نوآوری متعلق به شخص دیگری بوده است، شکایت از طریق مراجع قضایی قابل پیگیری است.

برای ثبت اختراع چه مدارکی لازم است؟

• اظهارنامه (3 نسخه):
شامل مشخصات مخترع و عنوان اختراع اوست. فرم ویژه اظهارنامه از اوراق بهادار است که در محل اداره ثبت اختراع به فروش می رسد.

• ادعانامه (3 نسخه):
در آن نوشته می شود که اختراع با ارائه راه حل عملی چه مشکلی را حل می کند و چه مزایایی دارد و اطلاعاتی که میزان حمایت ناشی از حق ثبت را مشخص نماید. فرم ادعانامه کاغذ ساده ای است که نمونه کپی شده آن در همان محل اداره ثبت اختراع به فروش می رسد.

• توصیف مشروح اختراع (3 نسخه):
اختراع مورد ادعای مخترع باید به طور کامل شرح داده و به صورت تایپ شده از قبل آماده شود. در شرح اختراع باید تمام جنبه های اختراع ادعایی به طور واضح بیان گردد. در تهیه شرح اختراع از کاغذهای A4 استفاده شود.

• نقشه های اختراع در 3 نسخه: نقشه کامل اختراع باید با مرکب و از روی مقیاس متری تهیه و ذیل نقشه ها را متقاضی یا وکیل او امضاء نمایند. نقشه های اختراع باید روی کاغذ 34 سانتی متر طول و 22 سانتی متر عرض رسم گردند و فقط از یک روی کاغذ استفاده شود (کاغذ A4 نیز قابل قبول است).

• فتوکپی شناسنامه مخترع یا مخترعین.

• قبض رسید بانکی حق الثبت اظهارنامه تقاضای ثبت اختراع (که پس از انجام سایر مراحل باید واریز شود)

آیا برای ثبت اختراع حتماً  باید خود مخترع اقدام نماید؟
خیر، تقاضای ثبت اختراع می تواند توسط وکیل متقاضی انجام شود. در این صورت تقاضانامه باید همراه اصل وکالت نامه با رونوشت یا فتوکپی برابر اصل شده ضمیمه اظهارنامه شود.

اعتبار سند اختراع چند سال است؟
در حقوق ایران مدت اعتبار ورقه ثبت اختراع به تقاضای مخترع 5 یا 10 یا 15 و یا منتهی به 20 سال خواهد بود که باید صراحتاً در اظهارنامه ثبت اختراع قید شود.

در صورت قبول یا رد اختراع چه اقداماتی انجام می گیرد؟
در صورت قبول اختراع مراتب ثبت اختراع به صورت آگهی تهیه شده و جهت درج در روزنامه رسمی کشور تحویل متقاضی یا وکیل او می گردد. پس از درج در روزنامه رسمی یک نسخه از روزنامه به اداره مالکیت صنعتی ارائه و گواهینامه ثبت اختراع توسط اداره مزبور کامل شده و یک نسخه از توصیف، ادعا و نقشه اختراع ضمیمه و قیطان  کشی شده با امضاء مدیر کل و ممهور به مهر اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی تسلیم متقاضی یا وکیل قانونی او می شود.

در صورت رد اختراع، کتباً (برگ اخطار اداری) به متقاضی یا وکیل قانونی او ابلاغ می گردد. در این صورت متقاضی یا وکیل قانونی او می تواند، ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ رد اظهارنامه نسبت به تقدیم دادخواست و شکایت از تصمیم اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی به مراجع ذیصلاح قضایی مستقر در تهران اقدام نماید. چنانچه در مدت 10 روز از تاریخ ابلاغ تصمیم اداره مالکیت صنعتی نسبت به تقدیم دادخواست اقدام نشود، دیگر ادعا در مراجع ذیصلاح قضایی مورد پذیرش نخواهد بود.

ارزیابی و تأیید علمی اختراع چیست و مرجع قانونی آن کجاست؟
منظور از ارزیابی و تأیید علمی اختراع جستجو و بررسی علمی سند اختراع توسط متخصصین مربوطه با استفاده از تجارب علمی، مشاوره ها و بانک های اطلاعاتی داخلی و خارجی است و طبق قانون این ارزیابی توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و از طریق مراکز علمی، تحقیقاتی کشور صورت می گیرد.

آیا ارزیابی و تأیید علمی اختراع اجباری است؟
خیر، اختیاری است. تقاضا برای ارزیابی و تأیید علمی اختراع هم می تواند از طریق شخص متقاضی و هم از طریق اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی صورت گیرد.

آیا برای ارزیابی و تأیید اختراع شرایط خاصی وجود دارد؟
برای پذیرش تقاضای ارزیابی و تأیید علمی اختراع شرایط زیر ضروری است:
1) ثبت اولیه اختراع در مراجع حقوقی (اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی) و ارائه ورقه ثبت.
2) ارائه تقاضای ارزیابی و تأیید علمی اختراع، همراه با مدارک کامل و مستند اختراع ثبت شده.
3) ارزیابی و تأیید علمی اختراع بیش از 2 بار انجام نخواهد گرفت (بدین معنی که در صورت رد اعتبار علمی اختراع متقاضی تنها یکبار دیگر ارزیابی علمی آن توسط مرجع دیگری غیر از مرجع بررسی کننده اولیه، امکان پذیر است).

برای درخواست ارزیابی و تأیید علمی اختراع به کجا باید مراجعه کرد؟
برای درخواست ارزیابی و تأیید علمی اختراع لازم است که به "اداره کل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری" واقع در تهران، خیابان انقلاب، میدان فردوسی، خیابان فرصت جنوبی، شماره 71، طبقه پنجم مراجعه شود. علاوه بر اداره کل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری برای ارزیابی و تأیید علمی اختراع می توان به مراجع منطقه ای زیر نیز مراجعه کرد.
1) تهران بزرگ: سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران، دانشگاه تهران (واحدهای IP)
2) مرجع منطقه ای مرکزی کشور، اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان (واحد IP)
3) مرجع منطقه  ای جنوب کشور، شیراز، دانشگاه شیراز (واحد IP)
4) مرجع منطقه ای شرق کشور، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد (واحدIP)
5) مرجع منطقه ای شمال غربی کشور، تبریز، دانشگاه تبریز (واحد IP)

برای درخواست حمایت از تکمیل اختراع و تجاری کردن اختراع به کجا می توان مراجعه کرد؟
برای درخواست حمایت از تکمیل اختراع می توان مستقیماً به "مراکز رشد" و برای تجاری کردن اختراع مستقیماً به "پارکهای فناوری" مراجعه کرد. علاوه بر موارد فوق، کلیه مراجع منطقه ای و اداره کل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری آماده راهنمایی و معرفی متقاضیان به مراکز رشد و پارک های فناوری و دیگر نهادها و سازمان های حمایت کننده از نوآوران، هستند.

آیا ثبت اختراع در داخل کشور به منزله ثبت حقوق آن در سطح بین المللی نیز هست؟
خیر؛ هرچند که با ایجاد تغییراتی در قانون ثبت اختراع، روند رسیدگی ثبت اختراع در سطح بین المللی تسهیل شده است. توصیه می شود قبل از ثبت بین المللی، اختراع در کشور محل زندگی ثبت شود.

آیا برای ثبت اختراع در خارج از کشور حمایت مالی صورت می گیرد؟
بله، مخترعینی که اختراعات آنها واجد شرایط زیر باشند می توانند از حمایت مالی ثبت در خارج از کشور به میزان 50 درصد کل هزینه برخوردار شوند.
1) اختراع آنها در داخل کشور (اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی) به ثبت رسیده باشد.
2) ارزیابی و تأیید علمی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (از طریق اداره کل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری و یا مراجع منطقه ای) دریافت کرده باشند.
3) وکیل قانونی خود را انتخاب و معرفی کرده باشند.
4) برای اختراع خود طرح کسب و کار (Business plan) تهیه کرده باشند.
5) فرم های مربوط به WPIS را تکمیل کرده باشد.
6) مجوز حمایت مالی را از "کمیته تخصصی ثبت اختراعات در خارج" کسب کرده باشند.

برای آ‎گاهی از جزئیات بیشتر در تمام موارد بالا و همچنین اطلاعات بیشتر از نحوه ثبت اختراعات در خارج از کشور و برخورداری از حمایت مالی، به اداره کل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری مراجعه شود.

آدرس اداره کل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری: تهران، خیابان انقلاب، میدان فردوسی، خیابان فرصت جنوبی، شماره 71، طبقه پنجم مراجعه فرمائید.
تلفن: 8318999 
نمابر: 8318999

برای آشنایی با مفاد حقوقی قانون جدید ثبت اختراعات، مصوب در سال 1386 به این مطلب مراجعه نمایید:
http://www.newdesign.ir/search.asp?id=296&rnd=1251

- این مطلب بر اساس مطالب منتشر شده در اینترنت تهیه و جمع آوری شده است و مطالب ذکر شده در آن قطعی نیست. برای اطمینان از صحت مطالب لازم است که به صورت شخصی صحت آنها را مورد بررسی قرار دهید.

- اصلاحیه (خرداد 1390): در حال حاضر هزینه های ثبت اختراع نسبت به سال 1387 بسیار افزایش یافته است. لذا قبل از اقدام از میزان هزینه های جدید اطلاعات کسب نمایید.