شیوه ی ریخته گری که در این مقاله توضیح داده شده است، نه تنها در جواهر سازی بلکه به طور کلی برای ساخت انواع قطعات ظریف و پیچیده به کار می رود.
با این روش می توان زیبا ترین و پیچیده ترین جواهرات را قالب گیری کرد. در این روش، ابتدا طرحی از جواهر توسط موم مصرف پذیر تهیه می گردد. بعد این طرح به پایه ی مومی مخروطی شکلی متصل می شود. سپس توسط قالب پلاستر پاریسی در بر گرفته می شود. در قالب منفذ یا شکافی می گذارند تا موم قابل سوختن شود. قالب پلاستر را بعد از خشک شدن در کوره قرار داده و به آرامی حرارت می دهند. موم شروع به سوختن می کند و بعد از سوختن موم، حفره ای در داخل قالب گچی باقی می ماند. در این مرحله، فلز مذاب را از طریق منفذ باقی مانده به داخل حفره ی قالب می ریزند که به سرعت منجمد می شود و شکل و فضای حفره پلاستر را به خود می گیرد. بعد از سرد شدن، قالب شکسته و مدل خارج می شود.
در روش گفته شده، باید برای هر قطعه یک مدل مومی درست کرد. زرگران و جواهرسازان برای تسریع تولید قطعات، ابتدا از روی مدل اصلی جواهر که معمولا از نقره ساخته می شود یک قالب لاستیکی تهیه می کنند تا مدل های مومی به سرعت در آن ها شکل گیرند.
تصویر زیر مدل انگشتر درون قالب لاستیک مایع را نشان می دهد.
قالب لاستیک مایع
لاستیک مایع قالب برای پخت به دستگاه پخت قالب می رود. دستگاه پخت قالب لاستیک در تصویر نشان داده شده است:
دستگاه پخت قالب لاستیک
لاستیک یک تکه ی قالبی را به دو نیمه ی مساوی و با چهار جفت چفت و بست برش می دهند:
قالب را پس از خشک شدن در کوره قرار داده و حرارت می دهند. تصویر زیر کوره ی الکتریکی برای موم زدایی را نشان می دهد:
مدل مومی می سوزد و خارج می شود و حفره ی آن در قالب باقی می ماند.
فلز مذاب را از طریق منفذ باقی مانده در حفره می ریزند که به سرعت منجمد شده و شکل فضای حفره را به خود می گیرد.
پس از سرد شدن، قالب شکسته و قطعه خارج می شود.
موم های ریخته گری و کاربرد آن ها در طلا سازی:
«موم های ریخته گری در هنر طلا و جواهر سازی ترکیبی از موم های طبیعی مانند موم های کارنوبا (سخت) و موم های کاندلیلا (نرم) و موم زنبور (نرم) و موم های مصنوعی مانند میکروکریساتالاین نرم (پارافین) است. در ریخته گری طلا و جواهر از موم های معدنی مانند مونتان (سخت) و موم های پلاستیکی (پلی اتیلن نرم و سخت) استفاده می نمایند.
موم هایی که در ریخته گری طلا و نقره به کار برده می شوند باید دارای کیفیت خوبی باشند تا شکلی که به آن می دهند را حفظ کنند. بعد از آن که توسط مواد گچی قالب گیری شد بر اثر حرارت دیدن به راحتی سوخته و هیچ اثر و خاکستری ز خود در حفره ی قالب باقی نگذارند. موم های تزریقی ریخته گری باید خصوصیات مشخصی داشته باشند که عبارتند از:
1. دمای ذوب پایینی داشته باشند.
2. در حالتی که مذاب هستند به راحتی سیال شوند و جریان پیدا نمایند.
3. سرد شدن و سخت شدن آن ها به راحتی صورت پذیرد.
4. از طریق الکترو استانیکلی (جذب و دفع بارهای الکتریکی) جذب لاستیک شوند.
5. حالت انعطاف پذیری داشته باشند تا بتوان الگوی مومی کامل شده را بدون شکستن یا خراب شدن از داخل قالب خارج نمایند.
تصاویر زیر شکل مدل های مومی برای انگشتر را نشان می دهد:
منابع:
- نقش قالب در هنر
- صنایع دستی کهن ایران، هانس وولف،شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران، 1384
راه های ارتباطی: اینستاگرام | کانال تلگرام | فیس بوک | تماس با ما |