چرا طراحی صنعتی؟
در دنیای امروز و به ویژه در کشورهای صنعتی، روند طراحی صنعتی و تمامی گرایش های وابسته به آن چه از نظر شیوه و چه از نظر ابزار دچار تحولاتی بس شگرف شده است. از جمله این تغییرات می توان به کارگیری گسترده کامپیوتر و ابزار جانبی آن در روند طراحی صنعتی را برشمرد. نسبت تغییراتی که کامپیوتر در طراحی ایجاد کرده در مقایسه با روند دستی طراحی صنعتی همانند نسبت پزشکی عهد حکیم ابوعلی سینا به پزشکی مجهز به روبات عهد فعلی است.

طراحی صنعتی چیست؟
طراحی صنعتی به عنوان یک رشته و شغل، آمیخته ای است از علم و هنر. هر یک از دو رکن علم و هنر آنچنان جایگاه محکم و استواری در پیکره طراحی صنعتی دارند که با حذف هر کدام، روند طراحی صنعتی به سرانجام نرسیده و نهایتاً نتیجه کار یا به سمت صنعت صرف منحرف شده و یا به سوی هنر صرف.

با این توصیف می توان اولاً به این نتیجه رسید که طراحی صنعتی به حق نام مناسبی برای این رشته است، و دوم اینکه رشته های بالا کاربرد مشخصی در طراحی صنعتی دارند. به این معنا که طراح صنعتی الزاماً باید تسلط و اشراف کافی به موضوعات صنعت و هنر را تا حدی که هدفش تامین گردد داشته باشد. در طراحی صنعتی هرگز یادگیری مستقل و صرف مکانیک، نقاشی، گرافیک یا غیره کمکی نمی کند، بلکه لازم است تا بسته به نیاز و هدف مشخص، اقدام به تحقیق و گردآوری اطلاعات در زمینه مورد نیاز نمود.

بنابراین می توان گفت که طراحی صنعتی یک رشته جامع و ترکیبی است. تخصصی که برای کسب آن باید از هر زمینه تخصصی، اطلاعاتی مشخص داشت.

تعریف طراحی صنعتی

تا به اینجا به توصیف طراحی صنعتی پرداختیم. اما تعریف طراحی صنعتی در یک کلام عبارت است از: تعیین ویژگی های کمی و کیفی کالا به منظور تولید به روش های صنعتی.

همان گونه که طراحی اولین حلقه از زنجیر تولید یک کالا می باشد، فرآیند طراحی صنعتی اولین حلقه از زنجیر تولید صنعتی یک کالا بوده و معادله ای است جامع برای رسیدن به وضعیت مطلوب کالا از نظر عملکرد، فرم، سلیقه و تنوع طلبی و مد و هزینه.

گرایش ها و زیر گروه های طراحی صنعتی

رشته طراحی صنعتی گرایش ها و زیرگروه های متعددی دارد که مهم ترین آنها عبارتند از:

• طراحی محصول: لوازم خانگی/ مبلمان اداری و خانگی / وسایل صوتی و تصویری/ ماشین های اداری/ نوشت افزار / اسباب بازی و غیره.
• طراحی دکوراسیون: شامل دکوراسیون خانگی، اداری، تجاری و غیره.
• طراحی محیطی: فضا، مبلمان و چیدمان شهری و کلیه فضاهای زیر مجموعه آن نظیر پارک ها، نمایشگاه ها، مراکز خرید، ایستگاه های اتوبوس و تاکسی و کلیه محیط های عمومی، تأسیسات ترافیکی و نظایر آن.
• طراحی خودرو: طراحی بدنه و نمای داخلی خودرو.
• طراحی بسته بندی: بسته بندی کالا و محصولات مختلف.
• طراحی اصلاحی: اصلاح خصوصیات عملکردی یا فرمی یک محصول به منظور بهبود کارایی آن.

سبک ها، الگوها و متدهای طراحی صنعتی

در روند طراحی صنعتی نیز مانند خیلی از زمینه های دیگر الگوها و سبک های مختلفی وجود دارد که مجموعه ای از ویژگی ها و خصوصیات از پیش تعیین شده را برای سهولت کار در اختیار طراح قرار می دهد. بنابراین هر طراح صنعتی برای طراحی هر یک از موارد بالا می تواند بر اساس شرایط کاری خود، از یک یا چند الگوی طراحی زیر برای خلق ایده و طرح خود بهره ببرد. در اینجا به دو عنوان از این الگوها و سبک ها اشاره می گردد:

الگوی طراحی برای آینده: طراحی کالا و محصول با استفاده از المان ها و نمادهای فوق پیشرفته و بسیار مدرن و حتی تخیلی.

الگوهای طبیعی: طراحی کالا و محصول بر اساس عملکرد و یا فرم زندگی و ویژگی های ظاهری جانوران، گیاهان و طبیعت بی جان.

خصوصیات یک طراح صنعتی:

با توجه به گرایش های طراحی صنعتی، ابداع، ابتکار، خلاقیت و ایده پردازی از پایه های اساسی کار هر طراح صنعتی می باشد. پس نمی توان به صرف وجود محصولات و روش های فعلی از نوآوری و ابتکار دوری جست. مسلما انسان تنوع طلب است و با توجه به همین اصل است که نوآوری در فرم ظاهری کالا و تولیدات ضروری می نماید و از آن مهم تر نیازهای عمکردی آنان چنان وسیع و روزافزون است که خلاقیت و اختراع و ابتکار در کارکرد تولیدات و محصولات جایگاهی بس مهم تر می یابد. به عنوان مثال شما هیچ گاه از بهترین غذا و یا لباس مورد علاقه خود به شکل پیوسته و پشت سر هم استفاده نمی کنید و این به دلیل دوری از تکرار و روزمره شدن آنها می باشد. به همین ترتیب پاسخ به تنوع طلبی استفاده کننده یکی از عوامل مهم کار طراح در جهت رسیدن به طرح مطلوب است. همچنین با ارائه و تعریف روش ها و سبک های جدیدی از زندگی انسان (مثل آپارتمان نشینی، مسافرتهای هوایی طولانی مدت، عملیات نظامی، مسابقات اسکی سرعت که همگی الگوهایی جدید از زندگی انسان و زمینه بروز نیازهای جدید می باشند) ضرورت ها و نیازمندی های جدیدی در خصوص ابزار و روش ها بروز می کند که نیازمند نگرش و دید عمیق طراح برای ارائه روش ها و راه حل هایی راهگشا در قالب ابزار و کالا و تولیدات نوین می باشد.

همواره در پروسه طراحی یک علت خارجی یا یک مخاطب غیر از خود طراح وجود دارد که نیاز طراحی را مطرح می کند. و اینکه طراح صرفاً به رفع نیاز مخاطب توجه و تامل داشته باشد اصلی از اصول اولیه طراحی صنعتی می باشد که مخاطب مداری نامیده می شود.

طراح با توجه به علم و هنر طراحی، محصول، محیط و یا روشی را برای مخاطب خلق می کند که خواسته های تعریف شده او را در جهت حصول به هدف معینی (مثلاً کسب امنیت، آرامش، سهولت استفاده، قیمت ارزان، آرامش و یا حتی لذت) مهیا سازد. طراحان صنعتی آشتی دهندگان صنعت، هنر و اقتصاد هستند و در تمام کارخانجات و خطوط تولید دنیا در راس هرم مدیریت تولید کالا و محصولات قرار دارند.

ایجاد هویت واحد برای یک کالا یا یک گروه کالایی و یا حتی تمامی کالاهای تولیدی یک شرکت از دیگر وظایف طراح صنعتی است. بنابراین آنچه که شما به عنوان هویت کالاهای شرکت هایی همچون SONY، BMW، adidas، arcopal و یا نظایر آن می شناسید، نتیجه مستقیم خلاقیت، فعالیت، طراحی و تجزیه و تحلیل طراحان صنعتی این شرکت ها می باشد.

طراحی محصول

طراحی محصول (PRODUCT DESIGN) یکی از گرایش های مهندسی طراحی صنعتی بوده و عبارت است از روند طراحی یک محصول و کالا به قصد تولید صنعتی.

روند طراحی محصول را می توان (و بلکه لازم است تا) با به کارگیری کامپیوتر به عنوان ابزار طراحی، آنالیز، نقشه کشی، حجم سازی و مدل سازی و ارائه (PRESENTATION) روند آن را تسریع و تصحیح و بهینه سازی نمود.

برخی مراحل طراحی محصول عبارتند از:

• تحقیقات و پژوهش های بازار
• آنالیز نمونه های احتمالی موجود
• مرحله تعیین هدف
• مرحله ایده پردازی و خلاقیت
• مرحله طراحی اولیه
• مرحله تعدیل طراحی
• مرحله طراحی نهایی
• مرحله نمونه سازی کامپیوتری
• مرحله تعدیل عملکردی

در روند کامپیوتری طراحی محصول می توان هر کالایی را پیش از تولید درون کامپیوتر مشاهده و آنالیز نموده و از زوایای مختلف بررسی کرد. همچنین با استفاده از توان محاسباتی کامپیوتر می توان محاسبات مختلف مراحل طراحی و تولید را با سرعت و سهولت و دقت راهبری نمود. تکنولوژی های موسوم به سی.ان.سی (CNC: COMPUTER NUMERIC CONTROL) امروزه این امکان را فراهم آورده تا فایل خروجی حاصل از طراحی قطعات صنعتی توسط نرم افزارهای نقشه کشی و طراحی فنی و مهندسی را مستقیما به ماشین ابزار سپرد و قطعه مورد نظر با دقت غیر قابل رقابتی از دستگاه تحویل گرفت.

انواع زمینه های کاربرد طراحی کامپیوتری محصول عبارتند از:

• طراحی کامپیوتری لوازم خانگی
• طراحی کامپیوتری مبلمان خانگی؛ اداری و تجاری
• طراحی کامپیوتری لوازم صوتی و تصویری
• طراحی کامپیوتری کامپیوتر و ماشین های اداری
• طراحی کامپیوتری اسباب بازی و لوازم ورزشی
• طراحی کامپیوتری طلا؛ جواهر و ساعت