اختراع دگمه در عصر برنز:
بیش از سه هزار سال قبل از میلاد، در دوران برنز، اولین دگمه اختراع شد. دگمه یا اشیایی شبیه دگمه از دوره سند باستان متعلق به 2600 تا 2800 سال قبل از میلاد، و مکان هایی ازعصر برنز در چین (1500 تا 2000 سال قبل از میلاد) و همچنین رم باستان کشف شده است. دگمه هایی که در دره سند باستان کشف شده است، از صدف ساخته شده و برای تزئین استفاده می شده است. برخی از دگمه ها مانند اشکال هندسی تراشیده شده است و سوراخ هایی دارد که می توانسته با نخ به لباس دوخته بشود.

در این دوران با وجود اختراع دگمه، مردم از آن به عنوان وسیله ای برای بستن لباس استفاده نمی کردند و دگمه را تنها به عنوان تزئین به کار می بردند. مردان و زنان خوش پوش آن دوران از دگمه هایی که از استخوان، چوب، شاخ حیوانات، فلز یا صدف درست می شد، برای آراستن لباس و پوشش خود استفاده می کردند. در حقیقت بدون وجود جادگمه، دگمه ها مانند یک سنجاق سینه دوخته شده به لباس بودند.

در آن زمان مردم از سنجاق، گیره و کمربند برای بستن لباس های خود استفاده می کردند و حتی در بدترین شرایط آب و هوایی، کاربرد خاصی برای دگمه وجود نداشت. بنابراین می شود گفت که در دوران باستان، دگمه فقط وجود داشت و کاربرد مهمی نداشت.
 
دگمه کاربردی جایگزین دگمه تزئینی:
یونانی ها اگرچه لغت خاصی برای دگمه به کار نمی بردند، اما مانند رومی ها از دگمه برای تزئین لباس خود استفاده می کردند. سرانجام بعضی افراد فکر کردند که می شود از دگمه به عنوان وسیله ای برای بستن لباس استفاده کرد. در نهایت دگمه از یک حلقه کوچک نخی رد شد و همانند سنجاق و سنجاق سینه برای بستن لباس استفاده شد، درنتیجه کاربردی برای دگمه خلق شد. از آنجایی که لباس ها با کمک دگمه بهتر بسته می شد و نسبت به سنجاق باعث صدمه و آسیب کمتری می شد، دگمه و حلقه مورد استقبال قرار گرفت.

اولین جادگمه سوراخ های بزرگی درون پارچه بود تا دگمه از آن عبور کند و این مقدار کافی بود تا لباس بسته بشود و الهام بخش تحولی در دنیای فشن و لباس باشد.

ظهور دگمه در اروپا:
حدود سال 1200 میلادی دگمه به اروپا رسید. دگمه های کاربردی به همراه جادگمه، نخستین بار در قرن سیزدهم به آلمان وارد شد. این دگمه ها به سرعت در سراسر اروپا پخش شد و مورد استفاده قرار گرفت.

اروپایی ها خودشان دگمه را اختراع نکردند بلکه ایده آن را از ترک ها و مغول هایی که در طول سفرهای خود با آنها برخورد داشتند، وام گرفتند. به هر حال دگمه و جادگمه به عاملی مهم و موثر در طراحی لباس بدل شد.

لغت انگلیسی دگمه (button) درهمین دوران به وجود آمد. این کلمه از دو لغت فرانسوی bouton به معنای دگمه و جوانه وbouter به معنای فشار، گرفته شده است.

فرانسه خیلی سریع اهمیت دگمه را کشف کرد و در حدود سال 1250 میلادی انجمن سازندگان دگمه را تأسیس کرد. این انجمن با هنرمندی زیاد دگمه های زیبایی را می ساخت که بیشتر برای استفاده و لذت طبقه اشراف بود. دهقانان و طبقات پایین، حتی اگر توانایی خرید این دگمه های با ارزش را داشتند، اجازه استفاده از این دگمه ها برای بستن لباس خود را نداشتند. طبقه اشراف قانونی را تصویب کرد تا عموم مردم تنها مجوز استفاده از دگمه های پارچه ای و نخی را داشته باشند. در نتیجه دگمه به نمادی از اشرافیت و طبقات برتر اجتماعی بدل شد؛ دیگر دگمه تنها برای بستن لباس به کار نمی رفت، بلکه باردیگر به عنوان تزئین استفاده می شد.

دگمه؛ دام شیطان:
در اواسط قرن چهاردهم میلادی دگمه به تجارت بزرگی تبدیل شد. خیاط ها لباس هایی می دوختند که یک ردیف دگمه به همراه جادگمه اندازه و متناسب با آن داشت. فرانسه در این زمان مرکز دگمه اروپا بود و انجمن سازندگان دگمه این کشور، سود قابل توجهی از ساخت دگمه برای کت، پیراهن و سایر لباس ها به دست می آوردند. اروپایی ها چنان شیفته دگمه شده بودند که کلیسا هم وارد صحنه شد و دگمه ها را «دام شیطان» خواند؛ ظاهرا این عنوان با توجه به دگمه جلوی پیراهن خانم ها به آنها داده شده بود.

این علاقه شدید به دگمه باعث شد تا برخی از لباس ها با هزاران دگمه تزئین بشود که همگی جادگمه های خود را داشتند. علاقه مفرط به دگمه کاهش نیافت و در سال 1520 پادشاه فرانسه در ملاقات با هنری هشتم، پادشاه انگلستان، لباسی با 13600 دگمه تزئینی به تن کرده بود.
 
دگمه الماس و طلا:
پوریتان ها (فرقه ای از پروتستان های انگلستان که زمان الیزابت علیه سنن مذهبی قیام نمودند و طرف دار سادگی در نیایش بودند) استفاده از دگمه را گناه دانستند، بنابراین در قرن شانزدهم محبوبیت دگمه کمی کاهش یافت.

در قرن شانزدهم سازندگان دگمه در پاسخ به نیازجامعه، دگمه های پرکار و ظریفی که جزئیات زیادی داشت را تولید کردند. این صنعت گران دگمه های تجملی خود را از مواد گران قیمتی مانند طلا، عاج و حتی الماس تهیه می کردند.

در سال 1620 دوک اول کاخ باکینگهام درحالیکه کت و بالاپوشی پوشیده از دگمه های الماس به تن داشت، در نظر عموم مردم ظاهر شد، البته این دگمه ها کاملا تزئینی بودند. کسی توانایی تهیه چنین لباس مجللی را نداشت، بنابراین سازندگان دگمه از نقره، سرامیک و ابریشم هم استفاده می کردند. حتی هنرمندان زمان زیادی را صرف می کردند تا پرتره یا منظره ای را روی دگمه نقاشی کنند.

در قرن هفدهم هم دگمه اهمیت زیادی داشت. خیاطان فرانسوی جنگ دگمه را آغاز کردند و با استفاده از دگمه های نخی در نخستین حمله پیروز شدند. این دگمه ها توپ های کوچک نخی بودند که به شکل جالبی به عنوان دگمه به کار می فت. سازندگان دگمه عصبانی شدند و دولت را مجبور کردند تا از آنها حمایت کند. قانون تصویب شد و خیاط ها برای تولید دگمه جریمه سختی شدند. در این دوران آمریکا، انگلستان و آلمان به بازار پر سود سازندگان دگمه فرانسه وارد شدند.
 
ناپلئون و دگمه های آستین:
در اواخر قرن هیجدهم دگمه های فلزی بزرگ رایج شد و در یونیفورم ها و لباس هایی که دگمه کمتری نیاز داشت، استفاده می شد. ظاهرا ناپلئون دگمه های آستین را در کت های کوتاه مد کرد. البته این موضوع موجب توقف توسعه کت های دو طرف دگمه دار نشد. این کت ها بیشتر شبیه لباس سرآشپزان امروزی بود. زمانی که بیرون کت چرک و کثیف می شد فقط کافی بود دگمه های لباس را باز کرد و سطح کثیف را داخل قرار داد، سپس دگمه رویه تمیز کت را بست. این شیوه خیلی کاربردی بود.
 
قرن نوزدهم و تنوع دگمه:
از قرن نوزدهم به بعد دگمه ها در حجم وسیعی تولید می شد، اما این موضوع ارزش انواع مختلف دگمه های موجود را کاهش نمی داد: دگمه های نخی با دگمه های استخوانی و فلزی رقابت می کرد.

در دهه 1860 یک محموله کشتی از ژاپن، دگمه های سفید مرواریدی را به بازار دگمه اروپا سرازیر کرد و این امر مستقیما موجب افزایش دگمه و تزئینات مروارید در لباس ملکه ها و شاهان لندن شد.
 
با این وجود محبوب ترین و متداول ترین دگمه در قرن نوزدهم، دگمه های شیشه ای مشکی بود که اکثرا به شکل مروارید بود. پس از اینکه ملکه ویکتوریا بعد از مرگ پرنس آلبرت از دگمه مرمری سیاه استفاده کرد، این دگمه ها برای مردم سطوح پایین جامعه تولید شد.

تنوع طرح و جنس دگمه ها:
در قرن بیستم دگمه های طرح دار و جدید بسیار زیاد و مد شد. دیگر لازم نبود که با دست روی دگمه ها نقاشی بشود. انواع دگمه ها در انواع سایز و شکل تولید شد، از سر روباه گرفته تا شکل چکمه یا توت فرنگی. با ابداع پلاستیک و تولید دگمه های پلاستیکی، این اشیای قیمتی دیگر خیلی ارزشمند و گران قیمت نبودند.

در حال حاضر دگمه ها همانند لباس ها در انواع سایز و شکل موجود است. قالب اصلی بیشتر دگمه ها چهارگوش یا سه گوش است. دگمه ها دو، سه یا چهار دگمه دارند یا پایه دار و بدون سوراخ هستند. دگمه ها از مواد مختلف از مواد طبیعی مانند استخوان، شاخ گوزن، صدف، عاج فیل و چوب گرفته تا مواد مصنوعی از قبیل شیشه، فلز، سلولید و پلاستیک ساخته می شود. اما پلاستیک فشرده رایج ترین ماده مورد استفاده در تولید دگمه است.

علی رغم وجود قزن قفلی و زیپ ها، آینده دگمه روشن و مطمئن به نظر می رسد، شاید به این دلیل که بستن هر چیزی با دگمه بهتر و راحت تر است.

منبع: http://www.dukht.com/article.asp?id=202