همیشه انسان در هر دوره و مکانی، در جستجوی راهی برای زندگی بهتر بوده و همین خصوصت کمال گرایی و آرمانی فکر کردن انسان ها، باعث به وجود آمدن پدیده های اکتسابی مانند علم، هنر، فرهنگ و تمدن شده است. امروزه پررنگ شدن نقش و ارتباط تنگاتنگ آن با اقتصاد و سطح رفاه اجتماعی، باعث به وجود آمدن انقلابی در ارتباطات و جابه جایی انسان ها شده است.

امروزه بشر، به نقش پر اهمیت صنعت ساخت خودرو، در تمامی مراحل زندگی واقف شده و این صنعت تا جایی پیشرفت کرده است که دیگر به وسیله نقلیه نه تنها به عنوان ابزاری برای جابه جایی، بلکه فراخور سطح اجتماعی، به آن به عنوان یک عامل سازنده پرستیژ و یک اثر هنری نگاه می کنند.

نقش طراحی صنعتی به عنوان یک هنر خط دهنده به صنعت، و پل ارتباط دهنده میان صنعت و هنر، از ابتدای انقلاب صنعتی تا به امروز، به صورت واضح و اثر گذاری در زندگی مدرن امروز نمایان است. و در این میان خودرو سازی، به عنوان یک صنعت مهم مادر و استراتژیک، در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، روز به روز در حال ارتقاء است و طراحان زیادی از سراسر دنیا، دیدگاه ها و نقطه نظرهای خاص خود را در فرم و زیبایی این محصول ارائه می کنند؛ تا جایی که شرکت های بزرگ خودرو ساز، برای نزدیک تر شدن به دیدگاه های افراد یک کشور و به دست آوردن بازارهای بالقوه و بالفعل جهان، اقدام به تأسیس دفاتر طراحی در جای جای جهان می کنند.

در صنعت خودرو سازی تمامی رشته های صنعتی و همچنین تعداد زیادی از رشته های هنری دخالت دارند، تا جایی که اهمیت خودرو سازی آن را تبدیل به یک صنعت استراتژیک و اثرگذار در اقتصاد و سطح رفاه یک کشور کرده است.

اگر در سالیان دور، طراحان خودرو انگشت شمار بوده و تعداد کمی مشغول به این کار بوده اند، امروزه تعداد متخصصین و علاقه مندان به این رشته به هزاران نفر رسیده و هر روز هم به تعداد این علاقه مندان اضافه می شود.

مردم به اتومبیل و خودرو، نه تنهای به عنوان وسیله ای برای جابه جایی، بلکه به عنوان یک وسیله تفریحی، دارای شخصیت و پرستیژ به آن نگریسته، و تقریبا هر انسانی آرزوی داشتن یک خودروی خوب در حد ایده آل های ذهنی خود دارد.

تعبیری که من از یک اتومبیل خوب می توانم داشته باشم به این صورت است که مجموعه است از کاربرد جدیدترین فنون و تکنولوژی های حال حاضر در تمام عرصه ها، در قالب تعادل و تناسبات انسانی و فیزیکی در کاربرد آن، به علاوه زیباترین تناسبات بصری و هنری در جای جای آن از کل تا جزء، تا حدی که خودرو را مجسمه ای کاربردی و زیبا می دانم که در بین محصولات دیگر، بهترین و بالاترین فناوری ها را در خود جای داده است.

چگونه طراح خودرو شویم و از کجا آغاز کنیم؟

این سؤالی است که ذهن نوجوانان و جوانان زیادی را به خود مشغول کرده و علاقه مندان زیادی از من و دیگر طراحان می پرسند که همیشه ساعت های زیادی را برای توضیح دادن در این مورد می طلبد. امیدوارم مطالب پیش رو و مطالب بعدی در شماره های آینده کمکی هرچند کوچک برای این دسته علاقه مندان به رشته طراحی خودرو باشد.

چه سنی برای شروع کار طراحی اتومبیل مناسب است؟
اگر به صورت تفننی و از روی علاقه صرف به طراحی خودرو به این مقوله نگاه کنیم، باید گفت که شروع و آغاز این کار هیچ محدوده سنی خاصی ندارد و از کودکی تا میانه سالی می توان این هنر را فرا گرفت و نظرات و ایده های خود را از تصور به تصویر و واقعیت درآورد و از این کار لذت برد.

گاهی، کارخانه های بزرگ هم در قالب مسابقه در سنین مختلف، اقدام به نظرخواهی مردمی مثل مسابقات نقاشی و نظرسنجی کتبی از خودروی مورد علاقه مردم می کنند تا الگوهایی را برای تولیدات آینده به دست بیاورند. استفاده از همین نظرات، چه در بین بزرگسالان که خریداران امروز هستند و چه در بین کودکان که خریداران و مشتریان فردا هستند متداول است.

اما اگر بخواهیم از این محدوده کمی جلوتر برویم و به دنیای حرفه ای طراحی خودرو نزدیک شویم، شاید بهترین موقع برای کشف استعداد و آغاز کسب مهارت در تمرین های ترسیمی، بهترین نقطه آغاز، انتهای دوره راهنمایی و شروع سال های دوره دبیرستان باشد که در سال های بالاتر می تواند راه گشای بهتری برای ورود به دانشگاه در رشته طراحی صنعتی برای جوانان باشد.

البته اولین فاکتور مهم در این کار "خواستن"، خودباوری و تلاش است که در مسیر درست و با کمک از راهنمایان آگاه تر این امر امکان پذیر می باشد.

خود من تا زمانی که یاد دارم علاقه به طراحی و نقاشی داشتم و تصاویر هواپیما، تانک، ماشین و... بسیار می کشیدم. اما اولین جرقه ها و عشق و علاقه ام به طراحی حرفه خودرو، از سال دوم راهنمایی ظهور کرد. زمانی که در مجله ماشین آن زمان، مصاحبه جوان طراحی به نام "عباس دست پُر" را دیدم، که ایشان طرح هایی را برای کارخانه مرسدس بنز رائه کرده بودند.

گام نخست:
شاید گفتن این مطلب که کپی کردن از خودروهای موجود در بازار، یکی از بهترین راه های درک صحیح از تناسبات و فرم های خودرو است نا معقول به نظر بیاید و به مذاق کسانی که طرف دار نوآوری و خلاقیت هستند خوش نیاید. اما بهترین نصیحتی که می توان برای افراد آماتور و مبتدی در این راه کرد این است که در ابتدای امر، بهترین روش، کپی کردن به صورت Over Layer با گذاشتن کاغذ بر روی عکس های موجود در مجلات و در مراحل بالاتر با در نظر گرفتن تمامی زاویه ها و نسبت های عناصر در تمام قسمت های خودرو است. سپس عکس ماشین را بالای دستتان بگذارید و سعی کنید که ترسیمی دقیق و همانند از خودروی مورد نظرتان بر روی کاغذ داشته باشید.

بهترین مواد در این کار هم تنها مداد است و کاغذ سفید. می توانید از دفترچه های مخصوص نقاشی که در اندازه های مختلف موجود است و کاغذهای آن هم به وسیله فنر به هم متصل شده اند استفاده کنید.

زیر هر ترسیم هم تاریخ و مشخصات را بنویسید تا در گذر زمان و در دراز مدت، بتوانید به راحتی روند و مقدار پیشرفت کارهایتان را بررسی کنید.

هروقت که قدرت دستتان بیشتر شود، می توانید در ترسیمات در این دفتر، از خودکار استفاده کنید و از هاشورهای خودرکاری هم برای سایه زدن کارها استفاده کنید.

در همین جا این مطلب را می گویم که هرچه بر تمرین کردن به صورت کپی کردن از ماشین های موجود ممارست ورزید، در مرحله بعدی که استفاده از نوآورری های خودتان در طراحی است، نتیجه بهتر و طراحی معقول تری را خواهید داشت. پس گام نخست را دست کم نگیرید...

شما به مرور زمان تمام تناسبات بین عناصر خودرو را با تمرین فرا خواهید گرفت که در مطالب آینده در مورد این تناسبات هم بیشتر صحبت خواهد شد. اما به طور مختصر همین جا یادآوری می کنم که اگر ما طرحمان رو در یک مکعب محاطی یا به عبارت لاتین Bounding Box صحیح ترسیم کنیم، و با استفاده از تناسبات صحیح، ابتدا جای 4 چرخ خودرو و محل قرار گیری آنها را در دید پرسپکتیو درست ترسیم کنیم، می توانیم اطمینان داشته باشیم که خشت اول کارمان رادرست گذاشته ایم.

ترسیم پرسپکتیو را می توان به دو نوع طراحی سریع و طراحی دقیق پرسپکتیوی تقسیم کرد که در گونه اول ما ایده های مختلفی را به صورت Tomb Nail Sketch یا اسکچ های بند انگشتی، بر روی کاغذ ترسیم می کنیم. در این مرحله ما می توانیم به مدد دقت های اولیه و رعایت تناسبات کلی، شکل مورد نظر را در صفحه کاغذ و یا کتابچه طراحی ترسیم کنیم که در اینجا ما سعی می کنیم که افکارمان، آزادانه به پرواز درآیند و ترسیم های خلاقانه ای داشته باشیم.

در اینجا برای اینکه به نتیجه بهتری در خلق فرم برسیم، سعی می کنیم که در حالت های مختلف، خودروی مورد نظر را تغییر بدهیم و به شکل های متفاوتی برسیم.

این حالت از پرسپکتیو به دقت کمتری نیاز دارد و به راف اسکچ Rough Sketch معروف است، ولی برای ترسیم هایی دقیق تر از کار طراحی، می توانیم یک پرسپکتیو دقیق تر داشته باشیم؛ به اسن صورت که قسمت های مختلف از نقاط طرحمان را به صورتی دقیق در فضا نقطه یابی کنیم و ترسیمی کاملاُ دقیق داشته باشیم.

در ترسیم بالا می تو نید نهایت دقت را در ترسیم یک خودروی اسپورت ملاحظه کنید که طراح آن Scott Robertson با در نظر گرفتن مختصات هر نقطه از جای جای طرح در محور های X،Y،Z بر روی کاغذ، به یک پیش طرح دقیق برای ترسیم های رندرینگ دستی رسیده است.

اما باید دقت داشته که این مرحله از کار، مستلزم داشتن یک سه نما و یا 4 نمای دقیق Blue Print از طرح اولیه است و طراح می بایستی ابتدا طرح مورد نظر خودش را از نمای جانب ترسیم کند، که در اینجا تناسبات دقیق و قرار دادن هر عنصر در جای خود به نحوی که طرح شما بر روی جاده به حد کافی راحتی و ایمنی داشته باشد، احتیاج به تحقیق کامل در خصوص همان رده خودروی مورد نظر در ساخته های مشابه دارد.

دیدن بلوپرینت خودروهای موجود، و تلاش برای درک صحیح تناسبات آنها بهترین راه گشا در این کار است.

تصویر بالا، نمونه ای از 4 نمای فنی و یا بلوپرینت Blueprint یک خودروی بی ام و است که بیان گر دقیق ابعاد و اندازه های یک خودرو در دید فنی و مستقیم به یک جسم مانند خودرو است.

رندرینگ:
رندرینگ در کار طراحی از آنجا آغاز خواهد شد که یک طراح پا را از تجسم یک طرح و ایده از حالت خطی فراتر گذاشته و با تکنیک های مختلف، عناصری مانند حجم، سایه و رنگ را نیز به کارش اضافه می کند تا تجسمی بهتر و دقیق تر از ایده اش و کار نهایی برای مخاطبین و دیگران داشته باشد.

در دو تصویر پیشین، به راحتی می توانید تأثیر رنگ و سایه را در یک طرح سیاه و سفید ببینید. این کار طی مدت زمانی معادل 2 ساعت به وسیله گچ پاستل و مارکر (ماژیک) ترسیم شده است. آشنایی با روش های ترسیمی و تکنیک های رندرینگ نیازمند توضیحات مفصلی است که در آینده شرح داده خواهد شد.

البته امروزه با پیشرفت علوم رایانه ای، دسترسی به نرم افزارهای ترسمی و سه بعدی آسان تر شده، اما این نکته همیشه قابل توجه است که در هیچ زمانی استفاده از کاغذ و قلم برای به ترسیم درآوردن تجسمات آزاد اولیه در بین طراحان از بین نرفته، بلکه در این خصوص هم هر روز پیشرفت های روز افزونی مشاهده می شود. به طوری که ایده پردازی های اولیه در هر کارخانه ای ابتدا توسط دست انجام گرفته و توسط ابزارهای طراحی اولیه به ظهور می رسد.

باید این حقیقت را قبول کرد که یک طراح خلاق و نوآور، با وسایل و ابزارهای ساده و سنتی ترسیمی، می تواند تصور و تجسم خود را با سرعت بیشتری به مخاطبین ارائه کند.

من پیشنهاد می کنم که شما پیش از فراگیری یک نرم افزار 3 بعدی رایانه ای، از ایده پردازی اولیه به وسیله دست بر روی کاغذ غافل نشوید و فراگیری تکنیک های اسکچ زدن و ترسیم رندرینگ را دست کم نگیرید.

بزرگ ترین سئوالی که برای مبتدیان پیش می آید این است که چرا در تجسم و تخیل خودمان خیلی خوب ایده پردازی می کنیم، اما به محض اینکه می خواهیم این ایده را بر روی کاغذ انتقال بدهیم، آن چنان خوب نمی شود و غالبا هم بد از آب درمی آید؟

البته جواب این سئوال هم می تواند شامل لیست طولانی ای از علت های مختلف باشد که به صورت مختصر به گوشه هایی از آنها اشاره می کنم:

همان گونه که کودکان برای خواندن و نوشتن، ابتدا می بایستی به فراگیری الفبا و کاربرد هر حرف در کلمه و جمله در ساده ترین جملات بپردازند، طراحی هم از این قاعده کلی مستثنی نیست و الفبای طراحی هم از عناصری جزئی تا کلی مانند: نقطه، خط، سطح و حجم تشکیل می شود که با موضوعاتی مانند بعد، نور، رنگ، هارمونی، کنتراست و... تکمیل شده و باعث به وجود آمدن یک اثر هنری و تمایز آن از کارهای دیگر می شود.

گاهی اوقات توجه افراد و سابقه و تجربه قبلی، باعث درک بهتر و فراگیری سریع تر از مطالب نسبت به افراد دیگر می شود، اما بر مبنای تجربه ای که من داشتم، قدرت درک و فراگیری تکنیک ها و مسائل طراحی در افراد مختلف برابر است و تنها چیزی که باعث مختل شدن فرآیند درک و یادگیری در افراد می شود، ریشه در عوامل روحی و روانی قبلی و عدم خودباوری، همچنین دستپاچگی و عدم تمرکز دارد. این را بدانید که در هر سن و رده ای از یادگیری هستید، سعی کنید که توانایی های خود را در معرض مقایسه ای با حرفه ای تر ها نگذارید و این باور را داشته باشید که با تمرین بیشتر و شناخت اشتباهات طراحی و فراگیری تکنیک های ترسیمی، شما هم روزی یک طراح حرفه ای می شوید.

چرا ترسیم های ما درست از آب در نمی آید؟
در جواب این سئوال هم باید توضیح داد که تجسم و تخیل انسان در مرحله فکر کردن، مانند اسب سرکشی است که فارغ از محدودیت هایی مانند زمان، مکان و امکان انجام آن کار، آزادانه به هر گوشه که می خواهد سر می زند و تغییر می کند. این در حالیست که در دنیای واقعیت، به ترسیم در آوردن یک ذهنیت می بایستی در چارچوب های خاص علمی و فنی خود بگنجد تا طبیعی دیده شود. مواردی مانند رعایت تناسبات، زیبایی شناسی، عامه پسند بودن، رعایت موازین پرسپکتیوی، سایه ها، انعکاسات و صدها چیز دیگر در ترسیم های ما دخیل هستند و عدم رعایت یک و یا چند آیتم از موارد بالا می تواند کار ما را ضعیف تر نشان بدهد.

همچنین، مغز ما علاقه دارد که بر روی کاغذ راحت ترین راه و سریع ترین روش را برای رسیدن به هدف نهایی طی کند، که غالبا لجام گذاشتن و رام کردن این اسب سرکش احتیاج به تمرین و ممارست بسیار دارد و خواهد داشت.

باز هم تکرار می کنم که هر کس که بیشتر تمرین کند و سریع تر به اشتباهات ترسیمی خود پی ببرد، سریع تر به نتیجه مطلوبش می رسد. همچنین این باور را داشته باشید که انسان در طول زندگی دائما در حال آزمون و خطاست و حتی بزرگ ترین طراحان هم از این قاعده کلی ساده مستثنی نیستند و اشتباه، جزو لاینفک زندگی انسان هاست. تنها درک صحیح اشتباه و جلوگیری از تکرار آن اشتباه برای انسان هاست که باعث پیشرفت آنان می شود.

گفتن این نکته هم خالی از لطف نیست که مغز ما معمولا از نیم کره سمت چپ، که نیم کره تفکر و منطق است استفاده می کند. این نیم کره تابع تجسم و درک 2 بعدی است و معمولا تجسم و درک 3 بعدی برای آن مشکل تر است. تمرین های عملی زیادی هست که به صورت کتاب هم به چاپ رسیده و می توانید توسط آن، از نیم کره سمت راست مغز برای تجسم بهتر در طراحی های خود استفاده کنید.

غالبا طراحان برای ارائه ایده های خود از 3 نما و 4 نمای یک خودرو به یک پرسپکتیو دقیق می رسند، اما یک طراح خبره استایلیست، با تجسم قوی از بایدها و نبایدهای طرحش، می تواند به صورت آزادانه قلم را بر روی کاغذ حرکت دهد و تجسم خود را به ترسیم درآورد.

برای ترسیم دقیق تر چه کاری باید بکنیم؟
1 - سعی کنید از خودرو و یا محصول مورد نظرتان، به حد کافی اتود بزنید و طرح های کوچک بند انگشتی از زوایای مختلف ترسیم کنید تا به فرم ایده آل بیشتر نزدیک شوید.

2- گاهی اوقات هم چند حرکت رنگی بر روی اتود و اسکچ اولیه شما، می تواند جذابیت بصری معادل یک رندرینگ به وجود بیاورد.

3 - بررسی ارتباطات و روابط انسان و ماشین در نحوه استفاده در کارتان، می تواند کار نهایی شما را پخته تر و کاربردی تر بکند.

4- اقتباس گرفتن از طبیعت و بالا بردن جنبه های کاربردی و زیست محیطی محصولتان، می تواند ارزش کالای شما را بالاتر ببرد و بازارهای جدیدی را به وجود بیاورد.

5- برای ارائه و توجیه کردن عملکرد محصول، از ارائه طرح های توجیهی و کاربردی غافل نشده و هرچه در این مورد بیشتر تلاش کنید، کار شما جذاب تر و گیراتر خواهد شد و مورد تایید مخاطبین قرار خواهد گرفت.

7- همچنین کادر بندی و صفحه آرایی در هنگام ارائه ایده و طرح، می تواند زبان گویای تصویری از کار شما باشد.

8- توجه داشته باشید که رعایت قوانین پرسپکتیوی در کارهای شما، جذابیت بصری آن را برای مخاطبین چندین برابر می کند.

9- یک کار شاخص و چشم گیر، کاریست که در آن مواردی مثل پرسپکتیو صحیح، دقت در تناسبات، رعایت نورپردازی و رنگ آمیزی درست با خلاقیت در فرم و نوآوری در کاربرد ادغام شده و حرف تازه ای برای گفتن داشته باشد.

10- برای به دست آوردن خلاقیت بالا، توصیه می کنم که از روش های مختلف، نوین ترین کارهای طراحی را ببینید و با دوستان خود در خصوص نکات مثبت و منفی آنها بحث کنید.

پل ارتباطی شما با نویسنده: http://www.barkhordary.com