الف) تعریف ارگونومی
امروزه در طراحی هر محصول یک نکته کلیدی در نظر گرفته می شود: "راحتی مصرف کننده"

ارگونومی در یک تعریف بسیار روان و ساده یعنی راحتی و به طور کامل تر یعنی مطالعه علمی کار، انسان و محیط و استفاده از اطلاعات حاصل از این مطالعه در طراحی بهتر کار و محصولات به منظور راحتی بیشتر انسان.

ارگونومی به دو شاخه ارگونومی کار و ارگونومی محصول طبقه بندی می شود. ارگونومی کار یعنی راحتی در انجام دادن کارها به منظور بهره وری بیشتر و پیش گیری از صدمات بدنی. ارگونومی محصول یعنی طراحی مطابق با ابعاد انسانی جامعه که استفاده کننده از آن محصول به منظور راحتی بیشتر و جلوگیری از بیماری های جسمی و روانی ناشی از ایتفاده از آن محصول است.

در این مطلب، ارگونومی عینک از لحاظ روانی، تزئینی، راحتی و بهره وری مورد ارزیابی قرار می گیرد.

ارگونومی در فریم:
- قابلیت کشش و تغییر پذیری داشته باشد.
- سبک باشد
- باید در انتخاب فریم به علائم زیبایی شناسی که بیشتر جنبه روانی را در بر می گیرد توجه کرد.
- توجه به نوع قرار گیری آن بر روی صورت افراد.

فریم های مناسب با رعایت کامل ارگونومی دارای چهار ویژگی کلی هستند:
1- نحوه استفاده و ساختار
2- پهنای فریم
3- نوع و اندازه پل
4- نوع و طول دسته

امروزه بعضی آلرژی ها به استفاده از بعضی از فریم های ساخته شده در بعضی از مواد مثل سلولز استات نسبت داده شده است. اما این موضوع بسیار نادر است. زیرا بیشتر اوقات مشکلات پوستی ناشی از این گونه واکنش های آلرژیک مربوط به ذراتی می شود که توسط مواد سازنده فریم قابل جذبند. به همین دلیل عینک های امروزی را روکش می کنند تا باعث آسیب به افراد نشود.

فریم ها دارای چند و ﯾﮋگی کلی هسند:
1- قابل کشش و تغییر پذیری جهت ساخت و نصب عدسی باشند.
2- در برابر خوردگی بر اثر عوامل فیزیکی و شیمیایی مقاومت کند و تغییر شکل و اندازه و رنگ ندهد.
3- اشتغال ناپذیر و بی خطر باشد.
4- سبک باشد.
5- از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد.
6- دارای تنوع مدل باشد.

ارگونومی در دسته ها:
دسته های طراحی شده در عینک ها باید به گونه ای طراحی و ساخته شوند که وزن زیادی را به گوش ها تحمیل نکنند که استفاده کننده پس از مدتی استفاده از عینک درد را در پشت گوش های خود احساس کند. همین طور اندازه آنها باید بر اساس نوع چهره افراد طراحی شود. یعنی به صورت بلند یا کوتاه که در هنگام استفاده به صورت استاندارد بر روی صورت قرار بگیرد.

بلندی، کوتاهی، کلفتی یا نازکی بیش از اندازه دسته ها ایجاد مشکل در جمع کردن و قرار دادن آن در قاب نشود.

بنا بر این فاکتورهایی چون بلندی یا کوتاهی دسته ها، کلفتی یا نازکی دسته ها، توجه به جنس و مواد کاربردی و تنظیم وزن استاندارد از موارد مهم در طراحی و ارگونومی دسته های عینک می باشد.

ارگونومی در پل عینک:
پل ها در عینک ها 90% راحتی و 10% حالت مد گرایی را به همراه دارند. نبود آن باعث پخش شدن عینک بر روی سطح بینی می شود و باعث سختی دید در هنگام استفاده از عینک می شود. پل ها دارای عوارض خاص به خود نیز هستند که کاملا ناخواسته است.

ارگونومی در پدها:
پد عینکها را باید از زیبایی و راحتی بررسی کرد.پدها را باید بر اساس شیب بینی ساخت تا راحتی هر چه بیشتری را از کاربرد به وجود آورد. همچنین باید سبک طراحی شوند تا فشاری را به بینی تحمیل نکنند.. (هرگاه نیروی وارده جسم، بر محیط بیشتری تقسیم شود، از فشار وارد بر آن جسم کاسته می شود.)

تصاویر زیر زاویه صحیح شیب پدها را نشان می دهد:

زاویه از جلو

حد فاصل حدقه تا بینی (مشاهده از روبرو)

مشاهده ی زاویه از بالا

زاویه شیب پدها        

زیبایی شناسی در محصول:

انتخاب فریم:
در انتخاب یک فریم مناسب، از نظرفاکتورهای زیبایی، انتخاب نهایی با بیمار می باشد و در صورت نیاز، با داشتن اطلاعات و تجارب کافی در مورد شناخت انواع چهره ها و فریم های موجود در بازار و نوع کاربری آنها می توان پیشنهادهایی جهت سهولت در انتخاب مناسب فریم به بیمار نمود. در کل، کسانی که مدت مدیدی است ازعینک استفاده می کنند، همچنین اشخاصی که تازه عینک را مورد استفاده قرار داده اند، نیازمند کمک درانتخاب فریم می باشند.

برای یک انتخاب مناسب، توجه به خطوطی که صورت شخص را تشکیل می دهند و یا شکل هندسی آن از اهمیت خاصی برخوردار می باشد و در نظر گرفتن موی سر، امری موقتی است. توجه به رنگ، اندازه، ضخامت و ظرافت فریم نیزبه جهت تأثیر گذاری آن در ترکیب صورت دارای اهمیت خاصی است. همواره باید در نظر داشت که هماهنگی قسمت فوقانی فریم با ابروها و بخش پایینی فریم با گونه هاو موازی بودن دماغه ی فریم با شیب بینی، کمک شایان توجهی به یک انتخاب مناسب می نماید و عدم توجه به هماهنگی رنگ عدسی با فریم، از  زیبایی آن می کاهد.

در نهایت با توجه به موارد فوق، در نظر گرفتن فرهنگ منطقه و موقعیت اجتماعی، سن، شغل، قد، رنگ و نوع پوشش لباس و دیگر موارد خاص، حائز اهمیت می باشد. توجه نمودن به مسائل فنی عینک، ازجهت انطباق با نسخه ی تجویزشده (به ویژه در عدسی های با توان بالا و یا چند کانونی و یا عدسی های تدریجی [پروگرسیو])، همچنین انتخاب صحیح از نظر اندازه بندی فریم، نقش به سزایی در ساخت عینک دارد.

انتخاب فریم برای کودکان:
انتخاب فریم مناسب، باعث علاقه و استفاده بهتر بچه ها از عینک می شود. اگر عینک انتخابی، ظاهری نامناسب داشته و یا خوب تنظیم نشده باشد، کودک تمایلی به استفاده از عینک از خود نشان نمی دهد. برای بچه های کوچک تر، پل (دماغه ی) راحت و سُر نخوردن عینک، سبب راحتی بیشتر و در نتیجه، باعث عدم شکایت کودک از عینک می شود. کودکان به علت اینکه از مسائل فنی و اپتیکی عینک اطلاعی ندارند، بیشتر به زیبایی و راحتی عینک فکر می کنند. بنابراین مساعدت و همکاری والدین با عینک ساز جهت انتخاب فریم مناسب، امری ضروری است. در واقع عینک ساز می بایست نسخه ی تجویزی را برای والدین شرح داده تا آنها در انتخاب فریم مناسب، با او همکاری کنند.

یادآوری:
به طور تقریبی می توان اجزای صورت را به کمک اشکال هندسی تقسیم بندی نموده و پس ازتشخیص نوع چهره، می توان با کمک خطوط هندسی فریم، حتی الامکان نقایص را برطرف نمود.

1. یکی از موارد رایج جهت انتخاب فریم، در مواردی که بیشتر جنبه زیبایی مد نظر است، این است که قسمت های بالایی فریم با خط ابرو مطابقت داشته باشد و قسمت پایین فریم تابع خط های گونه و فک و شیب دماغه باشد ویا پل عینک موازی با شیب بینی باشد.

2. آگاهی داشتن از اشکال اصلی صورت باعث می شود که در مورد انتخاب یک فریم خاص، دقیق تر وسریع تر تصمیم گیری نمائیم.

3. در طرح تقسیم بندی صورت نسبت به اشکال هندسی جهت انتخاب فریم مناسب، می توان ازطبقه بندی هفت گانه ی پیشنهادی زیر استفاده نمود.

طبقه بندی اشکال صورت:
1. چهره های مربعی شکل: فریم های گرد
2. چهره های گرد: فریم های چهار گوش
3. چهره های مثلثی شکل با قاعده ی بالا: فریم های طرح ریبان با عمق کم
4. چهره های مثلثی شکل با قاعده ی پایین: فریم های بیضی
5. چهره های کشیده: فریم های طرح ریبان با عمق زیاد
6. چهره های به اصطلاح خپل که تقریباً بین چهره های مربعی و دایرهای شکل می باشند: فریم های باعمق کم و یاعینک های ریم لس
7. چهره های لوزی شکل الماس گونه: عینک های ریم لس و یا فلزی با حدقه های تقریباً گرد و غیرچند ضلعی

دسته های عینک:
دسته های عینک، تأثیر مهمی در کوتاه یا کشیده جلوه نمودن صورت ایفا می کنند. دسته هایی که درقسمت پایین فریم، لولا شده باشند، چهره را کوتاه تر نشان می دهند و برعکس، دسته هایی که در بالای فریم لولا شده باشند، صورت را کشیده تر نشان می دهند. در نتیجه از پارامتر فوق می توان کوتاهی و یا کشیدگی بیش ازحد صورت را متعادل نشان داد.

هماهنگی رنگ عینک با رنگ پوست، مو و چشم:
اهمیت هماهنگی رنگ عینک را نسبت به چهره نباید فراموش کرد. البته در مورد این هماهنگی یک استاندارد جهانی که جواب گوی همه ی فرهنگ های دنیا باشد مشاهده نمی شود؛ در نتیجه، انتخاب رنگ عینک، بیشتر سلیقه ای عمل می شود. ولی در موارد خاصی جنبه ی عمومیت بیشتری پیدا می کند. مثلاً کسانی که چشم هایشان نسبت به کل پهنای صورتشان نزدیک به هم می باشد، در صورت تمایل می توانند از عینک هایی استفاده نمایند که دارای پل یا دماغه ای روشن تراز قسمت های دیگر عینک باشد و برعکس. با این انتخاب ها می توان نزدیکی و یا فراخی بیش از حد چشم ها را حتی الامکان متعادل نمود.

چند نکته در انتخاب فریم:
از آنجایی که حالت موی سر، در شکل گیری چهره تأثیر گذار است، اگر در زمان انتخاب فریم حالت موی سر، ملاک انتخاب فریم قرار گیرد، بعداً به علت تغییرات زیادی که در حالت موی سرایجاد می شود، از هماهنگی موی سر با فریم و صورت کاسته شده و به مرور باعث نارضایتی و ناراحتی بیمار می گردد. بنابراین در زمان انتخاب فریم، حالت موی سر را باید امری موقتی دانست و از فاکتورهای دیگرجهت انتخاب فریم استفاده نمود. اشخاصی که تاس می باشند، بهتر است از فریم هایی استفاده نمایند که ابروها را بپوشاند و درنهایت، ازبلندی بیش از حد پیشانی کاسته شود.

گاهی اوقات رنگ چشم، در انتخاب رنگ فریم تأثیر گذار می شود. مثلاً برای چشم های سبز و آبی فریمهایی که در آنها، قسمت فوقانی حدقه، مشابه به رنگ چشم باشد، مناسب تر خود را نشان می دهند. برای کسانی که به اصطلاح پا به سن گذاشته اند و یا موهای سر و صورت آنها سفید شده است، انتخاب فریم هایی با رنگ نقره ای و سفید، باعث می شود که کهولت سن آنها نمایان تر شود. در این مواقع می توان به جای انتخاب این رنگ ها، از رنگ هایی مثل طلایی استفاده نمود. اگر اجزای صورت، کوچک یا ظریف است، بهتر است از فریمی با رنگ روشن استفاده نمود (و برعکس).

در یک جمع بندی کلی می توان گفت که عینک محصولی است که به طور روزانه با افراد استفاده کننده آن در ارتباط است. بر روی چهره قرار می گیرد و شاید اولین تصویر و برداشت را از افراد برای ما به ارمغان آورد، بنابراین توجه به همه فاکتورهای انتخابی مهم و ضروری است.

70% افراد استفاده کننده از عینک های آفتابی و طبی به ایمن بودن محصول می اندیشند و بعد فاکتورهای دیگر را یاد آور می شوند. بنابراین باید گفت هر یک از افرادی که در انتخاب عینک با ما سهیم هستند در شکل گیری رضایت ما تأثیر گذارند. باید دانست که انتخاب غلط باعث تأثیر روانی نادرستی بر افراد می شود و به دلیل برآورده نشدن نیاز به چهره مناسب، باعث کاهش ا عتماد به نفس فرد در زندگی شخصی و اجتماعی وی خواهد شد و در آخر اینکه: "افراد حاضرند نبینند اما دیده شوند"

منبع: http://www.eynak.com/ed/00100000.htm
+ ویرایش علمی و ادبی