به مجموعه ای از اجزای مکانیکی که به یکدیگر متصل و یا در تماسند و می توانند نسبت به هم حرکت کنند، مکانیزم می گوییم. از مکانیزم ها برای تبدیل حرکت چرخشی الکتروموتورها به حرکات مورد نظر خود استفاده می کنیم. در این مقاله چند مکانیزم پرکاربرد به همراه پویانمایی آنها به طور مختصر معرفی شده است.
 
 

1- مکانیزم چرخ وشانه (Rack & Pinion)
این مکانیزم از دو عضو چرخ (Pinion) و شانه (Rack) تشکیل شده است و از آن برای تبدیل حرکت دورانی چرخ دنده به حرکت مستقیم الخط شانه استفاده می کنیم. برای باز و بسته کردن دریچه ها و در بسیاری موارد دیگر می توان از این مکانیزم بهره برد. 

2- مکانیزم پیچ و مهره (پیچ قدرت):
این مکانیزم نیز یکی دیگر از مکانیزم های تبدیل حرکت چرخشی به حرکت مستقیم الخط است و از دو عضو اصلی پیچ و مهره تشکیل شده است. مهره ثابت است و پیچ به صورت دورانی حرکت می کند و عضوی که در انتهای پیچ به آن متصل شده در راستای محور پیچ به صورت مستقیم الخط حرکت می کند. جک های ماشین که به صورت چرخشی عمل می کنند، از این مکانیزم بهره می برند.

3- مکانیزم لنگ و لغزنده (لغزنده لنگی):
این مکانیزم نیز برای تبدیل حرکت چرخشی به حرکت مستقیم الخط و یا بالعکس است. همان طور که در شکل هم می بینید اجزای مهم این مکانیزم، لغزنده، میله رابط و لنگ هستند. بر خلاف مکانیزم های چرخ و شانه و پیچ و مهره، در این مکانیزم، سرعت خطی لغزنده و سرعت زاویه ای لنگ با یکدیگر رابطه خطی ندارند. مکانیزم اتصال سیلندر و پیستون به میل لنگ در موتور خودرو، رایج ترین کاربرد لغزنده و لنگ است.

4- مکانیزم چهار میله ای:
مکانیزم چهار میله ای ساده ترین مکانیزمی است که به واسطه آن می توان حرکت دورانی موتورهای دوار را به حرکات های هندسی دیگر تبدیل کرد. این مکانیزم از یک قسمت ثابت به نام قاب، دو عضو متحرک با حرکت دورانی حول یک نقطه که لنگ نامیده می شوند و عضو رابط بین لنگ ها که میله رابط نامیده می شود تشکیل شده است. در صورتی که طول لنگ ها در مکانیزم چهار میله ای برابر باشند به آن مکانیزم متوازی الاضلاع می گویند. انیمیشن های زیر نمونه های مختلفی از کاربرد چهار میله ای را نشان می دهند:

5- مکانیزم بازگشت سریع (Quick Return):
در این مکانیزم حرکت چرخشی به یک حرکت رفت و برگشتی متناوب تبدیل می شود. در این حرکت متناوب زمان رفت از زمان بازگشت بیشتر است و حرکت بازگشتی به سرعت صورت می گیرد. از این مکانیزم در صنعت برای ساخت ماشین های صفحه تراش استفاده شده است که در آنها لازم است سرعت حرکت تیغه در حالت بدون بار بیش از سرعت آن در حال باربرداری باشد.

5- چرخ ژنوا:
با استفاده از این مکانیزم می توان یک حرکت چرخشی پیوسته را به حرکت چرخشی منقطع تبدیل کرد. پویانمای زیر طرز کار این مکانیزم را نشان می دهد.

منابع:
http://www.iranmedar.com/2006/12/_3.php
انیمیشن های چهار میله ای: http://gtrebaol.free.fr/doc/flash/four_bar/doc
+ افزودن انیمیشن ها و ویرایش علمی