هنگامی که مایکل تونت نجار، طراح و کارخانه دار آلمانی در سال 1859، "صندلی مصرفی شماره ی 14" خود را عرضه کرد، حتی ذره ای هم در تصورش نمی گنجید که این محصول او، زمانی به پرتولید ترین و پرفروش ترین صندلی جهان بدل شود.

میشائل تونت (متولد 1796) را می توان بدون شک، پیشگام بزرگ طراحی صنعتی دانست. اگر چه تونت پیش از عرضه ی "صندلی شماره ی 14"، میز و صندلی های متفاوتی ساخته و به ثبت رسانده بود، اما این اثر او بود که به سراسر جهان راه یافت و پای خود را به همان اندازه در خاور دور باز کرد که در قاره ی آمریکا.

نخستین ایستگاه موفقیت این صندلی سبک و ساده اما قاره ی اروپا بود. تونت "صندلی شماره ی 14" را که امروزه به "شماره ی 214" تغییر نام یافته، برای قشر وسیع مردم و به ویژه برای کافه ها، رستوران ها و هتل ها طراحی کرد. این صندلی مجموعا از شش قطعه و چند پیچ و مهره تشکیل شده و به راحتی و به سرعت می توان آن را مونتاژ کرد، حتی ساده تر از محصولات امروزی شرکت معروف IKEA.

نوآوری بزرگ مایکل تونت، استفاده از چوب های خمکاری شده بود. او برای خم کردن چوب های خراطی شده، روشی ویژه ابداع کرد و به ثبت رساند که در طی آن چوب در دیگ های بخار آب با دمای 106 درجه سانتی گراد نرم شده و سپس در قالب های آلومینیومی، به شکل دلخواه درآمده و بعد از خشک شدن در ساخت مبلمان مورد استفاده قرار می گیرند.

قابلیت مونتاژ و حمل و نقل آسان صندلی شماره 14

"موتسارت" صندلی های دنیا:
"صندلی شماره ی 14" که بیش از همه به رنگ سیاه تولید شده، از تکیه گاه خمکاری شده برخوردار است و نشیمنگاه آن حصیری است. این صندلی که هنوز هم ذره ای از جذابیت خود را از دست نداده و از آثار کلاسیک طراحی صنعتی محسوب می شود، ویژگی های متفاوتی دارد که او را به گونه ای جاودانه ساخته اند تا آن حد که از آن به عنوان "موتسارت" صندلی ها یاد می کنند.

نخست باید از وزن سبک این صندلی یاد کرد که از به کارگیری چوب سبک و در عین حال محکم و طبیعتا حصیری بودن نشیمنگاه سرچشمه می گیرد. آلوارو سیزا، مهندس معماری و طراح معروف پرتغالی، در این باره می گوید: «یک پیرمرد یا یک کودک می تواند بدون هیچ زحمتی این صندلی را حمل کند. مهندس های معماری معروف پیشنهاد های مختلفی برای بهبود طرح این صندلی به ظاهر "گمنام" ارائه کرده اند. صندلی شماره ی 14 یک صندلی است و ظاهر یک صندلی را هم دارد، اما باید گفت که در واقع "مادر" صندلی ها است.»

دومین ویژگی مهم، ظاهر شکیل این صندلی است؛ به ویژه آنکه تکیه گاه آن از خمیدگی های لطیفی برخوردار است. "صندلی شماره ی 14" علیرغم استحکام فوق العاده اش زیبایی و ظرافتی خاص دارد که به دوره و زمان مشخصی محدود نمی شود و هنوز هم پایدار است. کیفیت "شماره ی 14" نیز چنان بالاست که نمونه هایی از این صندلی می توان یافت که در قرن نوزدهم ساخته شده و علیرغم پشت سرگذاشتن چند نسل هنوز هم از آنها استفاده می شود.

در باره ی استحکام این صندلی هم حکایت های فراوانی وجود دارد، از جمله این حکایت افسانه ای که در زمانی که برج ایفل در پاریس احداث شده و قرار بوده که رستوران آن مبلمان شود، برای آزمایش، یک "صندلی شماره ی 14" از ارتفاع 57 متری این برج به پایین پرتاب شده، اما پس از برخورد با زمین صدمه ای ندیده است.

از دیگر ویژگی های مهم این صندلی، می توان به اندازه و جمع و جور بودن آن اشاره کرد. همانگونه که گفته شد، شش قطعه و چند پیچی که در ساخت "صندلی شماره ی 14" به کار رفته اند، به راحتی در داخل کارتنی مقوایی جا می شوند و این امر خود، نقش مهمی در ارسال آن به نقاط مختلف جهان بازی می کرده است، تا آنجا که برای ایرانیان هم چهره ای آشناست، هر چند که به اشتباه آن را "صندلی لهستانی" می نامند.

شاید جالب باشد که بدانید، که در المپیاد رشته ی طراحی صنعتی در سال 1385، یکی از ده پرسش بخش تئوری به "صندلی شماره ی 14" مربوط می شد و شرکت کنندگان باید می گفتند که طراح آن چه کسی بوده و نکته ی قابل توجه در طراحی آن چه بوده است.

میشائل تونت "صندلی شماره ی 14" را در سال 1859 روانه ی بازار کرد و شرکت او، یعنی برادران تونت، تا سال 1930 توانست 50 میلیون عدد از این صندلی را در سراسر دنیا به فروش برساند. بعد از آن نیز 10 میلیون عدد دیگر فروخته شده است.

مایکل تونت، طراح "صندلی شماره ی 14"

البته این رقم 60 میلیونی تنها صندلی های اصل شماره ی 14 (بعدها 214) تونت را در برمی گیرد. علاوه بر این تعداد، شمار زیادی نمونه های مشابه چوبی، فلزی و پلاستیکی با الهام از این طرح ساخته و عرضه شد که رقم مشخصی از آنها در دست نیست.

در این میان نباید جنبه ی مالی و اقتصادی "صندلی شماره ی 14" را از یاد برد. مایکل تونت با ارائه ی این صندلی قصد داشت که محصولی برای قشر وسیع مردم تولید کند و از این رو نیز قیمت این صندلی در آن زمان بسیار پایین بود، به طوری که مدت زیادی به "صندلی 3 گیلدری (گیلدر: واحد پول هلند)" معروف شده بود.

ناگفته نماند که میشائل تونت، برای حفظ جایگاهش در بازار، مدت های مدیدی قیمت این صندلی را ثابت نگاه داشته بود. "صندلی شماره ی 14" هنوز از محبوبیت خاصی برخوردار است، اما قیمت آن امروزه دیگر با گذشته فاصله ی زیادی دارد و دوست داران این کالای جذاب باید برای به دست آوردن آن 500 یوروی ناقابل بپردازند.

تاریخ مبل سازی مدرن با "صندلی شماره ی 14" شروع می شود و با توجه به ویژگی ها و رکوردهای آن، جای تعجب نیست که لوکوربوزیه، مهندس معماری، طراح و هنرمند برجسته ی سوئیسی قرن بیستم از "بزرگ منشی و وقار" این صندلی سخن گفته است.

منبع: روزنامه قدس - شنبه - 17 دی 1387