به جرات می توان ادعا کرد که تمامی شرکت های صاحب نام تولیدی دنیا، نه تنها سعی دارند که محصولات خود را در بازار بزرگ و پر مخاطب هند عرضه کنند، بلکه برخی از آنان سعی دارند تا طراحی بسته بندی قدرت مندی نیز داشته باشند. مدیریت حرفه ای و یک پارچه این سایت ها باعث شده که تمامی کشورهای عضو ASEAN کارهای طراحی بسته بندی خود را با قیمت بسیار مناسب در هند به انجام رسانند.

صنعت بسته بندی هند در دهه های 1960، 70 و 80 میلادی تفاوت اساسی با وضعیت فعلی آن داشت. درب بطری های تولیدی در این کشور نه تنها به راحتی باز نمی شدند بلکه شما مجبور بودید تا با استفاده از یک اره یا چاقوی تیز درب بطری را ببرید. محصولات مایع تماما در بسته بندی های بسیار ضعیف عرضه می شدند و تقریبا تمامی آنها به بیرون از بسته تراوش می کردند. حتی بعضی اوقات مصرف کننده مجبور بود تا با استفاده از یک میخ و چکش درب یک بطری یا قوطی را باز نماید.

وضعیت برچسب محصولات نیز بهتر از خود بسته بندی نبود و تمامی برچسب ها با استفاده از چسب های نامرغوب و به صورت بسیار ناشیانه و بی دقت بر روی محصولات نصب می شدند. در مورد انتخاب نام ها یا طراحی گرافیکی بر روی برچسب ها اگر چیزی نگوییم، بهتر است. طراحی ها بسیار ابتدایی بودند و ابعاد آن نیز بسیار غیرحرفه ای بود. البته تمامی مشخصاتی که برشمردیم، مختص به یک بازار کاملا جهان سومی و محصور در محدودیت های خود بود که در آن زمان و با آن شرایط کشور هند، سازگاری کامل داشت.
 
اما اکنون شرایط بسیار متفاوت است. از آن زمان تا کنون تغییرات بسیاری در سیاست های کلی هند صورت پذیرفته و هم اکنون این کشور به مرکز توجه همگان در بسیاری از زمینه های علمی و صنعتی از جمله IT تبدیل شده است. این تغییرات مثبت در زمینه بسته بندی نیز صورت پذیرفته و وضعیت کنونی هند در این صنعت از آن چه در ابتدای این مطلب آمد، بسیار تغییر کرده است تا جایی که برخی از شرکت های بزرگ دنیا همچون Procter & Gamble تمامی فعالیت های طراحی بسته بندی خود را در مراکز طراحی بسته بندی هند به انجام می رسانند. چنین شرکت های بزرگی، نیازمند حداکثر امکانات برای انجام کارهایشان هستند و وقتی که کاری را به شرکت دیگری سفارش می دهند، فقط و فقط طرحی را می خواهند که خود ارائه داده اند و در این زمینه بسیار جدی هستند. این مراکز به حدی کار خود را حرفه ای انجام می دهند و مجهز هستند که قادرند طراحی بسته بندی را دقیقا بر طبق سفارش مشتری و با کیفیت بالا تولید نمایند. حتی برای محصولاتی که قرار است خارج از مرزهای این کشور به فروش برسند.

نمونه بسته بندی محصولات سفارش شده توسط Procter & Gamble

یکی از شرکت های معتبر فعال در زمینه طراحی بسته بندی در هند، شرکت maxicare است. این شرکت نه تنها کشورهای آسیایی و حوزه اقیانوس آرام بلکه کشورهای آمریکایی و اروپایی را نیز در تمامی زمینه های طراحی بسته بندی تغذیه می کند. مدیران این شرکت معتقدند که یک بسته بندی موفق، بسته بندی است که مخلوطی از مهندسی، خلاقیت و بازاریابی باشد و در این زمینه، این معجون تا حد امکان باید خاصیت منحصر به فرد خود را حفظ نماید. در حقیقت رمز برتری Maxicare نیز در همین نکته نهفته است. این شرکت طراحی های خود را با استفاده از مهندسی و خلاقیت بالا و با قیمتی بسیار مناسب و در حداقل زمان ممکن به مشتریانش ارائه می دهد. گفتنی است که قیمت تمام شده کارهای Maxicare حداقل 30 درصد از مشابه اروپایی یا آمریکایی خود پایین تر است. باید اذعان داشت که این شرکت در زمینه به کارگیری خلاقیت در انجام امور، هیچ چیزی از شرکت های معتبر اروپایی کم ندارد و به دلیل تشابهات فرهنگی که هند با کشورهای عضو گروه ASEAN دارد، آنها قادرند درک بهتری از خواسته های آنان داشته باشند و سفارشات اعضا ASEAN را به بهترین شکل ممکن انجام دهند.

اگر نگاهی دقیق تر به نوع طراحی انجام شده در بسته بندی محصولات هندی بیاندازیم، به راحتی می توانیم به انقلاب خاموشی که در این صنعت در کشور هند در حال به وقوع پیوستن است، پی ببریم. از جمله مهم ترین شواهدی که می توان برای این ادعا عنوان نمود، تنوع، سلیقه و گسترگی پوشش این صنعت می باشد. حتی نوع طراحی در نظر گرفته شده برای قالب دستگاه ها نیز جالب توجه می باشد چرا که محصولات تولیدی تماما نه تنها از جذابیت های ظاهری مناسبی برخوردارند بلکه در فاز تولید نیز، کار را برای تولیدکننده و در فاز مصرف، استفاده را برای مصرف کننده بسیار تسهیل می نمایند.

استفاده مناسب صنعت طراحی هند از تجهیزات چاپ منتج به تولید برچسب هایی چشم نواز با چاپ مشخصات و نام محصول در زبان های مختلف و مطابق با زبان بازار هدف، شده است. همین خلاقیت در کار است که باعث شده طیف گسترده ای از محصولات آرایشی، بهداشتی، شوینده، پاک کننده و عطریات، طراحی شان در این کشور انجام شود. طراحان در هند، اقدام به طراحی چندین بسته بندی برای یک محصول می نمایند ولی در حقیقت تمامی آنها از یک طرح اصلی الهام گرفته شده و تنها اندکی با یکدیگر اختلاف دارند.

هر زمان که یک شرکت سفارشی برای آنان داشته باشد، نسخه مناسب با شرایط مختلف بازار هدف انتخاب و تغییراتی بر روی آن اعمال می شود و به این صورت کار سریع تر و در عین حال باب طبع سفارش دهنده آماده می شود. در بسیاری از مواقع شرکت سفارش دهنده از یک کشور دیگر، خواهان طراحی محصولی برای ارائه به بازار یک کشور ثالث می باشد، در این چنین مواقعی، درک صحیح از فرهنگ بازار هدف بسیار حایز اهمیت است و متخصصان طراحی هند از این موضوع کاملا مطلع هستند.

در دنیای کنونی رقابت همه جا به ویژه در بخش تولید به چشم می خورد. تولیدکنندگان همگی در تلاش هستند تا با عرضه محصولات ارزان تر، مشتریان بیشتری گرد خود جمع کنند و اگر شما در کشوری همچون هند و برخی دیگر از اعضا ASEAN باشید، کارتان حتما سخت تر خواهد بود. هزینه های تولید را در بسیاری از مواقع نمی توان کاهش داد. پس باید به دنبال روش دیگری بود. تغییر در طراحی یکی از بهترین روش هاست. شما می توانید با انجام بعضی تغییرات جزیی بر روی بسته بندی قبلی، مشتریان خود را حفظ و حتی مشتریان جدید برای خود جذب کنید. با کاهش هزینه های طراحی نیز می توان به اقتصادی تر بودن روند تولید کمک کرد چرا که پس از تولید نهایی محصول، اگر محصول موفق باشد، سود آن به تمامی افراد دست اندر کار صنعت می رسد.

این شرکت ها در انجام کارهایشان بسیار زیرکانه عمل می کنند و همواره به دنبال گارانتی فعالیت های خود می باشند. این شرکت ها با عقد قراردادهای غیرقابل بازگشت، این اجازه را به مشتری خود نمی دهند تا تحت هیچ شرایطی قرارداد خود را فسخ کند و از طرفی، خود شرکت ملزم می شود تا اطلاعات دریافتی از مشتری را به دیگری منتقل نکند و آنها را کاملا محرمانه حفظ نمایند. در بازارهای پر رقابت امروزی، چنین استراتژی هایی حتما منجر به حفظ بازار و افزایش مشتریان خواهد گردید. حتی فراتر از آن تمامی فرآیند تولید طراحی، توسط تصمیمات اصلی از پیش تعیین شده کنترل می گردد تا هیچ تناقضی در رفتار شرکت در برابر اصول اولیه وجود نداشته باشد.
اما فرآیند کنترل به این صورت است که شرکت طراح پس از دریافت سفارش از سوی مشتری، اقدام به انجام طراحی اولیه نموده و آن را برای اخذ تاییدیه به مرکز کنترل ارجاع می دهد. در این زمان، مرکز کنترل با بررسی دوباره طرح، در مورد تناسب طرح با مخارج و دیگر جنبه های قرارداد، نظر خود را اعلام می کند و تا زمانی که این مرکز طرح را تایید ننماید، طرح به مرحله بعدی راه نخواهد یافت. به محض اینکه طرح مراحل تاییدیه را گذراند، کارها بر اساس طرح از پیش تدوین شده پیش رفته و پروژه به مشتری تحویل می شود.

از دیگر وظایف این مرکز همانا نظارت بر کار نهایی انجام شده و مقایسه آن با خواسته مشتری است. از طرفی دیگر، این مرکز پروژه تولید شده را از نظر ابعاد، رنگ و دیگر جنبه ها با ماشین آلات مورد استفاده مشتری می سنجد تا از این که طرح به خوبی بر روی محصول نهایی چاپ می شود، اطمینان حاصل نماید. تمامی افراد مربوط به پروژه از طریق سیستم آنلاین که از نظر حفاظتی کاملا ایمن است، با هم در ارتباط هستند. شاید یک مشتری که در ایالات متحده قرار دارد، در حال تماس و صحبت با مرکز کنترلی در چین برای محصولی است که قرار است در اندونزی به فروش برسد. نکته جالب توجه در مورد این بخش کار این جاست که تمامی موارد مذکور به صورت الکترونیکی صورت می پذیرد و هیچ گونه حرکت فیزیکی برای برقراری ارتباط اتفاق نمی افتد.

بر خلاف گستردگی و پراکندگی کارهایی که باید توسط این گروه های طراحی انجام پذیرد و با توجه به مشکلات قانونی و بعضا فنی که به طور معمول در خلال فرآیند کار پیش می آید، تمامی افراد دست اندر کار سخت در تلاش هستند تا انجام پروژه ها با حداقل تصادفات و اشتباهات همراه باشد. در حین کار، گزارش هایی از روند طراحی تهیه و بررسی می شوند تا کیفیت کار کاملا حفظ شود. در حقیقت حد استاندارد در نظر گرفته شده برای اشتباهات و تصادفات در حین کار در این شرکت، 5/0 درصد در نظر گرفته شده که آن هم اجتناب ناپذیر است.
از آنجا که این شرکت های طراحی تنها مسوول طراحی بسته بندی نیستند و مسوولیت مسایل فنی پیش از تولید را نیز بر عهده دارند، امکان بروز اشتباه یا تصادفات در تمامی بخش ها ممکن می شود. در حقیقت مرکز طراحی، مسوولیت تمامی پروژه را بر عهده دارد. از این رو باید در انجام کارها بسیار حساس و پر وسواس عمل کنند.

با توجه به پیچیدگی کار و گستردگی تعداد نفرات و آژانس های واسطه ای، شرکت های طراح مجبورند کار خود را به سریع ترین شکل ممکن به انجام رسانند و در این راه وجود یک سری طرح های از پیش طراحی شده و آماده به صورت دوبعدی و سه بعدی می تواند بسیار مفید باشد. همان طور که می دانیم، بسته بندی امروزه بسیار پر تنوع تر از گذشته است و ما محصولات را در قالب های مختلف هم چون تیوب، جعبه، کیسه، کارتن و بسته بندی های پلاستیکی بلیستر در فروشگاه ها می بینیم.

این شرکت ها باید طراحی های 2 بعدی و 3 بعدی مختلفی برای هر کدام از این انواع بسته بندی را به صورت آماده و البته همانند یک قاب در دسترس داشته باشند تا هر زمان که نیاز شد، این قاب ها را به طرق مختلف آراسته و طرح مورد نظر را از آن بیرون آورند. اما بعضی اوقات کار به این آسانی هم نیست و آنها باید طرح را بر روی بطری ها در اندازه های مختلف یا بر روی درب پوش آنها اجرا نمایند. برای چنین مواقعی، متخصصان طراحی یک سری استانداردهایی را طراحی نموده اند و بر طبق آنها عملیات و فرآیند طراحی را انجام می دهند. البته در این مسیر، آنان توجه ویژه ای نیز به نوع استفاده از بطری و فرآیند تولید مایع درون آن و همچنین چگونگی پر شدن بطری، مبذول دارند. چنین فرآیندهای پیچیده ای، پیچیده تر نیز می شود وقتی که یک محصول قرار است در جاهای مختلف تولید گردد. چرا که در این صورت تمامی محاسبات و چانه زنی ها چند برابر می شود.

با توجه به تمامی تلاش های انجام شده در زمینه طراحی بسته بندی، آن هم به این صورت واحد و یکپارچه، متوجه می شویم که بیشترین سود از این فعالیت های طاقت فرسا را صاحبان محصولات می برند. این در حالی است که هزینه های این صنایع نیز به طور چشمگیری کاهش یافته است. دلیل این مدعا کاملا واضح است چرا که تا پیش از این، شرکت ها خود اقدام به طراحی بسته بندی مورد نیازشان می کردند ولی هم اکنون این شرکت های طراحی هستند که با سرمایه گذاری های وسیع در زمینه خدمات طراحی بسته بندی، این کار را به بهترین شکل ممکن و با هزینه ای مناسب به انجام می رسانند. با انجام این کار، برخی دیگر از وظایف شرکت های تولیدی به صورت خودکار به گردن طراحان افتاده که از آن جمله می توان به طراحی بارکد اشاره کرد.

پیش از این طراحی بارکد درون شرکت تولیدی صورت می پذیرفت ولی اکنون این کار را نیز طراحان بر عهده دارند. حتی در برخی موارد که یک شرکت مایل به انجام تبلیغات پیش از روانه کردن محصول به بازار یا حتی پیش از آماده شدن واقعی کارخانه برای تولید آن محصول می باشد، این شرکت های طراحی هستند که اقدام به تولید نمونه های 3 بعدی از بسته بندی و محصول می نمایند و یا حتی پا را از این نیز فراتر نهاده و نمونه های نمایشی از یک محصول را تولید می نمایند تا در امر تبلیغات از آنان استفاده شود. فناوری در زمینه طراحی کمک های شایانی به طراحان نموده و دیگر آنان مجبور نیستند برای تهیه یک تصویر، از عکس واقعی آن استفاده نمایند بلکه با سفارش این کار به متخصصان فتوشاپ خود، تمامی این مراحل پر هزینه را به صورت کاملا به صرفه و اقتصادی پشت سر می گذارند. وظایف مرکز طراحی بسته بندی از این نیز فراتر رفته و این مرکز حتی مسوولیت جمع آوری تمامی اطلاعات و طبقه بندی آنها در مورد محصول و انجام عملیات بازاریابی محصولات را نیز بر عهده دارد.

جالب توجه است که وقتی تمام کارهای مذکور را خود شرکت تولیدکننده محصول می خواهد انجام برساند، بازه زمانی بین 12 تا 14 ماه نیاز است. حتی اگر شرکت، شرکتی بسیار بزرگ و مجهز باشد. ولی وقتی تمامی این فعالیت ها را مرکز طراحی بر عهده می گیرد، این زمان به یک دهم کاهش می یابد. در چند مورد، تمامی این کارها تنها طی 2 هفته انجام پذیرفته است.

هم اکنون تعدادی از شرکت های معتبر و بزرگ با آگاهی از استعداد شرکت های هندی در زمینه طراحی تمامی کارهای خود را به آنان محول نموده اند و به طور کاملا واضح از این امر خشنود هستند که این ثمره تلاش تمامی متخصصان و به کار گیری خلاقیت و نوآوری در بالاترین میزان ممکن است. صنعت طراحی و بسته بندی در هند تا حدی پیشرفت کرده که آن را به راحتی و به جرات می توان صنعتی جهانی دانست که قابلیت حضور در تمامی بازارهای جهانی را داراست.

منبع:ماهنامه فناوری و توسعه صنعت بسته بندی.
http://www.persiapack.ir/Showarticle.asp?ID=598
+ ویرایش ادبی