از زمان متداول شدن استفاده از نوار کاست و ضبط صوت در دنیا، اندیشه ساخت ضبط صوت هاى کوچک قابل حمل هم در ذهن گردانندگان شرکت هاى بزرگ صنعتى شکل گرفت. اما سونى اولین شرکتى بود که در سال 1979 واکمن را روانه بازار کرد. واکمن ها به سرعت جاى خود را در بازار باز کردند و سود بسیار زیادی براى سازندگان خود به ارمغان آوردند.

لذت گوش کردن به موسیقى در هر زمان و مکان چیزى نبود که مردم و به خصوص نسل جوان از آن صرف نظر کنند. واکمن ها به تدریج مدرن تر و کوچک تر شدند و امکانات مختلفى براى ضبط صدا و رادیو هم به آن ها اضافه شد.

تصویر: واکمن شرکت سونی ساخته شده در سال 1979

اما سلطه واکمن هاى سنتى از اواخر دهه 1990 به پایان رسید. جایگزین شدن استاندارد دیجیتال به جاى استاندارد آنالوگ و ظهور رایانه ها و وسایل الکترونیک مدرن باعث شد تا نوارهاى کاست و سیستم هاى پخش آن ها کم کم به خاطره مبدل شوند.

اولین دستگاه پخش صوت دیجیتال غیرمکانیکى در جهان توسط شرکت SeaHan Information Systems در سال 1997 تولید شد و پس از آن MP Man ساخته شد.

الف) Mp Man: استفاده از واکمن هاى دیجیتال یا همان mp3 Playerها با اختراع این فرمت براى ذخیره سازى موسیقى در اواخر دهه 90 بسیار متداول شد. 

Mp Man

شاید یکى از مشهورترین mp3 Player هاى نسل اول، MP Man باشد که در سال 1998 عرضه شد. این دستگاه که اولین mp3 Player جهان نیز بود 250 دلار قیمت داشت و حافظه آن تنها 32 مگابایت بود. با این حساب این دستگاه حداکثر مى توانست هشت قطعه موسیقى چهار دقیقه اى را در خود جاى دهد. البته آن هایى که از ظرفیت این دستگاه ناراضى بودند مى توانستند با پرداخت 77 دلار حافظه دستگاه را به 64 مگابایت ارتقا دهند.

ب) Diamond Rio PMP 300: این دستگاه از موفقیت تجارى مناسبى برخوردار بود و باعث شد زمینه براى سرمایه گذارى و ساخت محصولات این چنینى هموار شود. Rio PMP 300 تنها چند ماه پس از عرضه MP Man به بازار آمد و مانند مئل قبل تنها 32 مگابایت حافظه داشت. فروش فوق العاده این دستگاه در ایام کریسمس سال 98 هنوز از خاطره ها نرفته است.

موفقیت این دستگاه دست اندرکاران صنعت موسیقى دیجیتال را به این نتیجه رساند که این صنعت، صنعتى آینده دار است. جالب آنکه دست اندرکاران صنعت موسیقى در آمریکا که اتحادیه اى موسوم به RIAA را در اختیار دارند و هرچند روز یک بار فرد یا افرادى را به خاطر به اشتراک گذارى غیرقانونى موسیقى تحت تعقیب قرار مى دهند، شرکت سازنده این mp3 Player به نام Diamond را تحت تعقیب قرار دادند، زیرا معتقد بودند شرکت مذکور با ساخت دستگاه جدیدش به نقض کپى رایت قطعات موسیقى کمک کرده است. خوشبختانه این شکایت به جایى نرسید و RIAA در دادگاه باخت.

ج) Sensory Science Rave MP2100: این mp3 Player که در تابستان سال 1999 روانه بازار شد، اولین دستگاه از این نوع بود که حافظه آن از همان ابتدا 64 مگابایت بود و لذا شانزده قطعه موسیقى چهار دقیقه اى را در خود جاى مى داد. حافظه این دستگاه به راحتى قابل ارتقا به 96 مگابایت بود. Rave MP همچنین مجهز به میکروفن براى ضبط صدا هم بود. قابلیتى که در آن زمان بسیار چشمگیر به حساب مى آمد.

د) I-Jam IJ 100: طول این mp3 Player تنها حدود هفت سانتى متر و ضخامت آن کمتر از 5/1 سانتى متر بود. I-Jam با وزن ناچیزش (کمتر از 100 گرم) به سرعت جاى خود را در میان علاقه مندان به mp3 Playerها باز کرد. 

 
رادیوى FM از دیگر امکانات این دستگاه بود. I-Jam براى اولین بار در پنج رنگ مختلف عرضه شد تا خریداران حق انتخاب بیشترى داشته باشند. متاسفانه شرکت سازنده این محصول به علت مشکلات مالى در سال 2002 تعطیل شد، وگرنه انتظار ساخت محصولات بدیع ترى از آن مى رفت.

ه) Creative Labs Nomad: این دستگاه mp3 Player قابل حمل 32 مگابایت ظرفیت دارد و در ژوئن سال 1999 به قیمت 429 دلار عرضه شد. این محصول هم مجهز به امکانات ضبط صدا و رادیوى FM بود.

و) Juke Box PJB-100: تا پاییز سال 1999 تمامى دستگاه هاى mp3 Player عرضه شده 32 یا 64 مگابایت حافظه داشتند و حداکثر مى توانستند هفت تا بیست قطعه موسیقى را در حافظه شان جاى دهند. این مهم ترین مشکل دستگاه هاى این چنینى بود. 

اما شرکتى به نام Remote Solutions از ایده اى هوشمندانه براى حل این مشکل استفاده کرد. این شرکت به جاى حافظه هاى فلاش که ظرفیت پایینى داشتند از هارد درایوهاى لپ تاپ به عنوان حافظه استفاده و با این کار Jukebox را طراحى کرد که 8/4 کیگابایت حافظه داشت و مى توانست حدود 1200 قطعه موسیقى را در خود جاى دهد. قیمت این محصول 799 دلار بود.

PJB-100 اگرچه بزرگ و سنگین بود، اما نوع طراحى و حافظه بالاى آن موجب شده که مردم از آن استقبال کنند. طى سال هاى بعد مدل هاى متنوعى از Jukebox با حافظه هاى بیشتر عرضه شد. این mp3 Player به نوعى پدربزرگ ipod اپل هم به حساب مى آید.

اما با گذشت این دوره اولیه در سال 2000 شرکت iRiver اولین وسیله صوتى دیجیتال خود را عرضه کرد. سال 2001 نیز نقطه عطفى در این زمینه بود. شرکت اپل و مغز متفکر آن استیو جابز، iPod و نرم افزار iTunes را عرضه کردند. با عرضه iTunes براى اولین بار بارگذارى قانونى موسیقى ممکن شد. این دو محصول به گسترش بازار موسیقى و افزایش تعداد علاقه مندان به این مقوله کمک فراوانى کردند. از آن زمان به بعد ده ها دستگاه Mp3 Player عرضه شد و سازندگان بسیارى از آن ها هم مدعى شدند که iPod را به زمین خواهند کوبید اما طى پنج سال اخیر iPod کماکان قدرت خود را حفظ کرده است.

در سال 2004، مایکروسافت فناورى جدیدى موسوم به DRM (Digital Rights Management) را اختراع کرد. این فناورى به کاربران امکان مى داد تا قطعه موسیقى مورد علاقه خود را از سرویس هاى به اشتراک گذارى قانونى موسیقى مانند Napster، Rhapsody و Yahoo Music Unlimited کرایه کنند و سپس آن ها را به دستگاه هاى mp3 player سازگار منتقل کنند.

در سال 2006، شرکت MSI اولین دستگاه دیجیتال پخش موسیقى که با انرژى خورشیدى کار مى کند را طراحى و عرضه کرد. این محصول اولین بار در نمایشگاه سبیت آلمان به نمایش درآمد.

هم اکنون سه نوع دستگاه دیجیتال پخش موسیقى در جهان وجود دارد.

الف:MP3 CD Playe این دستگاه ها توانایى پخش CD را دارند و اغلب هم براى گوش دادن به محتویات CDهاى صوتى و هم براى شنیدن CDهاى حاوى MP3 یا دیگر فایل هاى صوتى دیجیتال به کار گرفته مى شوند.

ب: Player هاى فلاش: در این نوع دستگاه ها، فایل هاى صوتى دیجیتال روى انواع کارت هاى حافظه ذخیره مى شوند. به علت محدودیت هاى فنى، ظرفیت این Playerها معمولا پایین بوده و از 128 مگابایت تا شش گیگابایت در نوسان است. مهم ترین مزیت این Playerها آن است که مى توان به سادگى به ظرفیت شان افزود و مانند Playerهاى مجهز به هارد درایو محدودیت ندارند. Playerهاى یاد شده معمولا با Key Driveهاى USB هم سازگار هستند. انتظار مى رود ظرف چند سال آینده ظرفیت Playerهاى فلاش از ظرفیت Playerهاى مجهز به هارد درایو بیشتر شود.

ج) Hard-Drive Players یا Jukeboxهاى دیجیتال: این وسایل توانایى خواندن فایل هاى صوتى دیجیتال از روى هارد درایو را دارند. این Playerها از ظرفیت بیشترى برخوردارند که از 5/1 تا 100 گیگابایت در نوسان است. با این حساب مجموعه هاى فراوانى از mp3هاى مختلف را مى توان روى آن ها ذخیره کرد. با توجه به ظرفیت و حجم فیزیکى، توانایى پخش تصویر و فایل هاى ویدئویى در این نوع Playerها به یک استاندارد متداول مبدل شده است. دستگاه iPod شرکت اپل و Zen شرکت Creative نمونه هایى از Jukeboxهاى محبوب دیجیتال به حساب مى آیند. 

منبع: http://forum.p30world.com/showthread.php?t=74050 به نقل از بزرگراه فناوری