انسان همواره برای الهام گرفتن، به جهان زنده پیرامونش نگریسته است. پرواز پرندگان هزاران سال رویا آفرین و الهام بخش طرح های بی شماری از ماشین های پرنده بوده است.

بیونیک به وجود آوردن سیستم های ساخته آدمی از طریق تقلید کردن مدل های زنده یا الهام گرفتن از آنها است. گزارش های بسیاری درباره اینکه بعضی از حیوانات چند ساعت پیش از وقوع زلزله شروع به بی تابی می کنند وجود دارد. دو پژوهش گر ژاپنی، به نام های هاتای و آبه آزمایش هایی برای مشاهده این گونه رفتار درگربه ماهی پاراسیلوروس آسوتوس انجام داده اند. این ماهی ها درون مخزن هایی گذارده شده بودند که از نظر الکتریکی بازمین اتصال داشتند. هر شش ساعت یک بار ضربه ای به پایه مخزن ها وارد می شد اما واکنشی در ماهی ها مشاهده نمی گردید. هاتای و آبه متوجه شدند که چند ساعت پیش از وقوع زلزله، ماهی ها به شدت در برابر این محرک واکنش نشان می دهند.
 
ماهی ها چگونه می توانند بفهمند که زلزله قریب الوقوع است؟ با اینکه زلزله همیشه با سرعت ویران کننده ای روی می دهد، انرژی که ناگهانی آزاد می کند، عملا به کندی و در مدت زمانی معین به صورت امواج تراکمی در پوسته زمین به وجود آمده است. هنگامی که این نیروها از حد معینی تجاور می کنند، تغییرات شدید در سطح زمین آغاز می شود. برای اینکه گربه ماهی بتواند زلزله را پیش بینی کند باید بتواند تشخیص دهد که چه زمانی این نیروها به حدی می رسند که در این حد زلزله به وقوع می پیوندد. گربه ماهی ها، مانند انواع دیگر ماهی ها، گیرنده هایی حسی دارند که در برابر تغییرات بسیار جزئی میدان الکتریکی پیرامونشان واکنش نشان می دهند.

بعضی حتی نوع بسیار ویژه ای از رادار را به کار می گیرند و بیشتر انرژی الکتروماگنتیک را حس می کنند تا انرژی الکتریکی را این پدید مورد توجه خاص علم بیونیک است. البته ماهی های گوناگونی وجود دارند که از خود پدیده های الکتریکی بروز می دهند؛ مثلا می توان از ماهی های الکتریکی سواحل فرانسه و آمریکا، یا ماهی های الکتریکی آمازون نام برد. این جانوران قادرند توان الکتریکی بسیار نیرومندی معادل چند کیلووات تولید کنند و حیوانات بزرگ را فلج سازند. برای علم بیونیک ماهی هایی جالب تر هستند که سیگنال های بسیار ضعیف می فرستند، به طوری که نمی توان از آنها به عنوان وسیله دفاعی استفاده کرد، و جزء انواع رادار به شمار می آیند.

اهمیت قضیه در اینجاست که این ماهی ها معمولا در آب های گل آلودی که در آنجا میدان دید بسیار کم است زندگی می کنند و اغلب آنها شب ها بیدارند. نتیجه اینکه این ماهی ها از طریق بازتاب صوتی که بر پایه توان الکتریکی بدنشان قرار گرفته است شکارخود را پیدا می کنند، و این مکانیسم را می توان نوع ویژه ای از رادار دانست. ماهی های الکتریکی موجودات بسیار حساسی هستند. آنها نسبت به اجسام بی نهایت کوچک واکنش نشان می دهند و می توانند دو جسم هم حجم را که تفاوت ضریب هدایت الکتریکی شان بسیار کم است، از یکدیگر تشخیص دهند. چه رازی در کار ماهی است که می تواند این اختلاف بسیار کوچک ضریب هدایت الکتریکی را پیدا کند. آنچه که یاخته ها تشخیص می دهند خود میدان نیست، بلکه تغییرات آن است، و این از مکانیسم بسیار هوشمندانه ای ناشی می شود. آن قسمت از دستگاه عصبی که به خوبی این سیگنال ها را تفسیر می کند در مخچه قرار گرفته است. ماهی الکتریکی دارای مخچه بسیار تکامل یافته ای است. اگر وضع غیر ممکنی تصور می شد، یعنی تکانه هایی که ماهی می فرستاد پیوسته بودند، چنین روشی اصلا عملی نبود. برای ماهی الکتریکی، تناوبی بودن تکانه ها خصوصیت ویژه فعالیت حیاتی اوست.

سودی که بیونیک در این راه از ماهی الکتریکی می برد، امکان به کاربندی آن در کشف زیردریایی هاست. کشف زیردریایی ها به وسیله اغتشاش میدان الکتریکی ساخته انسان، راه حل عملی برای این مقصود است و ماهی های الکتریکی مدل طبیعی ممتازی در این راه خواهد بود. البته رمز موفقیت انسان در کنار تقلید از طبیعت ژرف نگری به باطن طبیعت زنده و بعد معنوی آن است. چرا که در جهان مدرن امروزی بسیار می بینیم که انسان متجدد و مدرن امروزی تمام توجه و دقتش را به بیرون و خارج از نهاد و درونش معطوف کرده است و بر اثر این ظاهر نگری ها از دیدن تخریب هایی که بر اثر غفلت و عدم توجه به محیط زیست و طبیعت داشته غافل گشته است.

این بحران های موجود زیست محیطی نمونه بیرونی از همین غفلت و خواب سنگین انسان امروزی است که یکی از بحران هایش به عدم اهمیت جایگاه معنوی طبیعت در زندگی انسان متجدد امروزی منجر شده است. بحران زیست محیطی دنیای امروزی صرفا گونه ای از نمود بیرونی یک بیماری درونی است که بدون شکوفا شدن و تولد معنوی دوباره انسان مدرن امروزی قابل اصلاح نمی باشد.

منبع: برگرفته از کتاب بیونیک، لوسین ژراردن، ترجمه دکتر محمود بهزاد و مهندس پرویز قوامی