توجه به محصولات و اختراعات و نوآوری های جدید، همواره افراد جدیدی را به این سوال می رساند که چه کسانی و با چه دانسته هایی این محصولات و نوآوری ها را خلق می کنند و چرا ما نمی توانیم محصولات جدید طراحی کنیم؟ شاید پاسخ به این سوال ها به صورت کلی و بدون تقسیم بندی انواع نوآوری ها غیر ممکن باشد. اما اگر هدف شما از این سوال ها یافتن رشته ای باشد که بتوان با تحصیل در آن، نوآوری را آموخت، به احتمال بسیار زیاد پاسخ شما "رشته طراحی صنعتی" خواهد بود.

این مطلب با این هدف تهیه شده است تا افرادی که امکان تحصیل در رشته طراحی صنعتی را ندارند، با در دست داشتن سرفصل هایی از طراحی صنعتی، بتوانند به صورت شخصی قابلیت های یک طراح صنعتی را در خود پرورش دهند. توجه داشته باشید که در رشته طراحی صنعتی، نوآوری ها همواره با دید هنری و نوآوری های هنرمندانه تلفیق شده اند و لذا بخش مهمی از نوآوری در حیطه طراحی صنعتی، مستلزم پرورش استعدادها و گسترش دانسته های هنری است.

1- مطالعه تاریخ هنر:
اگر شما در رشته های هنری تحصیل نکرده اید احتمالا تا کنون بارها با تعجب از خودتان پرسیده اید که چرا هنرمندان مثل دیوانه ها جلوی یک تابلوی نقاشی خط خطی شده می ایستند و در باره آن صحبت می کنند؟! یا شاید از خود پرسیده اید که تابلوی مونالیزا (اثر داوینچی) چه ویژگی خاصی دارد که اینقدر مورد توجه واقع شده است؟ و یا احتمالا وقتی که برای مشاهده آثار باستانی و خانه های تاریخی می روید، اگر فرد کارشناسی برای شما توضیحات فنی ندهد، به جز یک تصور کلی از معماری و زیبایی بنا، لذت دیگری از دیدن آن نمی برید.

ممکن است برای کسی که علاقه مند به طراحی صنعتی است، مطالعه تاریخ هنر امری فانتزی یا مطالعه ای اضافی تلقی شود. ولی حقیقت آن است که مطالعه تاریخ هنر از عصر کهن تا دوران معاصر، باعث می شود که انسان سیر هنر در تاریخ را به درستی درک کند و در نهایت بداند که هم اکنون در چه مرحله ای از تاریخ قرار دارد. زمانی که انسان تاریخچه به وجود آمدن و منقرض شدن سبک های مختلف را در طول تاریخ مطالعه می کند، می تواند درک صحیحی از زمان معاصر و همچنین قدرت پیش بینی آینده را به دست بیاورد.

نمونه ای از آثار هنری که فرهنگ مشرق زمین در آنها مشهود است

وضعیتی که امروز جهان در آن قرار دارد به یک باره و بر اثر تحولات اتفاقی به وجود نیامده است. تاریخ هنر یک زنجیره به هم پیوسته است که با مطالعه اعصار مختلف، می توان رد پای باقی مانده هر عصر را در دنیای معاصر یافت. معماری های دنیای کهن و آثار به جا مانده از هزاران سال پیش، همچنان در عمق باورها و ذهن مردم نقش بسته اند؛ به گونه ای که بسیاری از افراد ممکن است در تخیلات یا کابوس های خود، ساختمان هایی به سبک معماری هزاران سال پیش را در ذهن خود خلق کنند! بناهایی که کشورهای باستانی به آنها افتخار می کنند بخشی از حافظه تاریخی همه مردم جهان است و تأثیر آن را در معماری کلاسیک و نئوکلاسیک به وضوح مشاهده می کنیم.

صنایع دستی و هنرهای بومی هر بخشی از جهان هنوز سررشته اصول طراحی هر کشور را به دست دارند. به طوری که علیرغم گسترش ارتباطات، هنوز می توان با جستجو در ویژگی های هر محصولی، شرقی بودن، اروپایی بودن یا آمریکایی بودن آن را تشخیص داد.

زمانی که تاریخ نقاشی را مطالعه می کنیم و نحوه دگرگونی نقاشی از عصر کهن تا قرون وسطی و رنسانس و در نهایت رسیدن به دوران داوینچی و رافائل و میکلانژ و دوران پس از آنها را مطالعه می کنیم و می بینیم که افرادی آرزو می کردند به دوران قبل از رافائل بازگردند، به خوبی متوجه می شویم که حس زیبایی شناسی انسان ها در طول تاریخ به چه صورتی و به خاطر چه عواملی تغییر کرده است و در نهایت با مطالعه سبک های هنری و مشاهده نقاشی ها و محصولات و آثار هنری که در سبک های دوران صنعتی و مدرن و پست مدرن ظهور کردند، به دوران معاصر می رسیم و متوجه می شویم که چرا بشر دنیای مدرن و پست مدرن نسبت به انسان باستانی تا این حد دچار تنوع شده است.

 
مدرسه آتن، اثر رافائل

پس از مطالعه تاریخ هنر شما می توانید با دیدن هر محصول هنری اعم از محصولات خانگی، فیلم ها، نقاشی ها، مجسمه ها و حتی شنیدن موسیقی ها، تا حدودی حدس بزنید که آن سبک هنری ریشه در چه نوع تفکری دارد و آیا هنرمند توانسته است خصوصیات سبک مورد نظر خود و آنچه که در ذهن داشته را بهتر از هنرمندان دیگر به ظهور برساند یا خیر؟ و احتمالا شما هم می توانید مثل همان هنرمندان دیوانه، جلوی یک تابلوی نقاشی خط خطی بایستید و این بار به جای خط خطی های بیهوده، تحلیل کنید که نقاش تابلو چه روزهایی را پشت سر گذاشته است و به کدام هنرمندان در تاریخ هنر علاقه مند است.

شما خواهید فهمید که چرا چرک نویس ها و خط خطی های نقاشانی مثل پیکاسو یا رافائل، با قیمت های سرسام آور در مزایده ها به فروش می رسد و از همه مهم تر اینکه وقتی در اماکن باستانی یا موزه ها، آثاری را به چشم ببینید که می دانید چه نقش مهمی در سیر تاریخ هنر داشته اند، ارزش آنها را با تمام وجود درک خواهید کرد. زمانی که شما بتوانید با دیدن یک محصول بلافاصله بگویید که طراح آن تحت تأثیر چه سبکی و تحت تأثیر هنر کدام کشور محصول خود را طراحی کرده است و بتوانید تشخیص بدهید که چه نوآوری جدیدی نسبت به طرح های سابق در آن وجود دارد، لذتی را تجربه می کنید که بدون مطالعه تاریخ هنر، با هیچ روش دیگری نمی توانید تجربه بکنید.

برای مطالعه تاریخ هنر منابع فارسی زیر پیشنهاد می شود:
- چهار عدد کتاب های "تاریخ هنر" و "سیر هنر در تاریخ"، که کتاب های درسی هنرستان های ایران هستند.
- تاریخ هنر، ارنست گامبریج، ترجمه علی رامین، نشر نی
- خلاصه تاریخ هنر، پرویز مرزبان.
- مروری بر تاریخ نقاشی معاصر غرب از آرنوو تا پست مدرنیسم، دکتر پریسا شاد قزوینی، انتشارات سمت
- هنر مدرن، نوربرت لینتون، ترجمه علی رامین، نشر نی.
- جنبش های هنری قرن بیستم، ادوارد لوسی اسمیت.

2- مطالعه تاریخ طراحی صنعتی:
تمام آنچه که در مورد تاریخ هنر بیان شد، در مورد تاریخ طراحی صنعتی نیز صادق است. اما به طور خاص مطالعه تاریخ تولید انبوه که از زمان انقلاب صنعتی آغاز شد و پس از آن دوران های سبک های اولیه صنعتی، دوران جنگ های جهانی، دوران مدرنیسم و دوران پست مدرن و مطالعه سبک های ویژه در طراحی محصول که شاید در سایر رشته های هنری به این وضوح وجود ندشته باشد (مثلا استریم لاینینگ، آرت نوو، آرت دکو، ممفیس، مینیمالیسم، های تک و...) به شما کمک می کند تا به طور ویژه شناختی از روند تاریخی تکامل محصولات به دست بیاورید. اگر شما تاریخ هنر یا تاریخ طراحی صنعتی را ندانید، هیچ وقت مطمئن نخواهید بود که آیا چیزی که اختراع کرده اید واقعا نوآوری است یا خیر؟ با مطالعه تاریخ طراحی صنعتی به خصوص تاریخ معاصر، ویژگی های سبک های کشورهای مختلف و تفکرات حاکم بر دنیای طراحی معاصر را خواهید شناخت.

برای مطالعه تاریخ طراحی صنعتی و اطلاعات عمومی در زمینه طراحی صنعتی منابع فارسی زیر پیشنهاد می شود:
- آشنایی با مکاتب و جنبش های طراحی صنعتی در قرن بیستم، مرحوم دکتر عزیز گسیلی.
- تاریخ طراحی صنعتی، جان هسکت، انتشارات سمت.
- آشنایی با برخی سبک های طراحی صنعتی از طریق این لینک.
- آشنایی با برخی طراحان سرشناس از طریق این لینک.

3- مشاهده آثار طراحان مختلف:
پرورش قدرت خلاقیت، دقیقا مشابه با تلاش کودکی است که زبان مادری را فرا می گیرد. ذهن انسان به گونه ای است که با دیدن و شنیدن و مکرر، این قابلیت را پیدا می کند که عناصر مجزا را در کنار هم قرار دهد و یک ترکیب جدید خلق کند. همان طور که کودک پس از دو سال شنیدن کلمات مختلف، می تواند جملاتی را بسازد که قبلا کسی نساخته است، می توان با دیدن آثار هنری مختلف به تعداد بسیار زیاد، صاحب گنجینه ای از عنصرهای مجزا از هم شد که پس از مدتی ناخودآگاه در ذهن انسان با یکدیگر ترکیب می شوند و محصولات هنری جدید و نوآوری های بی سابقه ای را تولید می کنند.

بنابراین برای کسانی که علاقه مند به پرورش خلاقیت هستند، پیشنهاد می شود در هر فرصتی به آثار هنری مختلف نگاه و تأمل کنند. بدیهی است که اگر قبل از این کار، تاریخ هنر و تاریخ طراحی صنعتی را مطالعه کرده باشید، علاوه بر تماشای مطلق، می توانید به طور هم زمان در باره تفکرات و سبک های حاکم بر آن اثر هنری نیز تفکر کنید.

بدون توضیح مشخص است که اینترنت بهترین وسیله برای دستیابی به تصاویر آثار هنری در سراسر جهان است. بنابراین شما باید لیستی از وب سایت های مرتبط با این موضوع را در لیست Favorite خود قرار دهید و در هر زمان ممکن در آنها گشت و گذار کنید. برای شروع می توانید از وب سایت های معرفی شده در این لینک شروع کنید.
http://www.newdesign.ir/links.asp

ناگفته نماند که در حال حاضر، فراگیری زبان انگلیسی برای دستیابی به دنیای وسیعی از اطلاعات انگلیسی موجود در اینترنت امری اجتناب ناپذیر است. هرچند که امید می رود با پیشرفت نرم افزارهای مترجم، در آینده نه چندان دور، بتوان از تمام مطالب در تمام زبان ها استفاده کرد.

4 - مبانی طراحی صنعتی
علاوه بر تاریخ طراحی صنعتی، یک طراح باید اطلاعات عمومی طراحی صنعتی و مباحث روز دنیا در زمینه طراحی صنعتی داشته باشد.

 اطلاعاتی کلی در زمینه زیبایی شناسی، مبانی هنرهای تجسمی، نیازسنجی، ارگونومی، انواع آنالیزهای طراحی، تفکرات حاکم بر طراحی معاصر، ارتباطات، اقتصاد تولید، برند و هویت، طراحی محیطی، طراحی داخلی، اطلاعات پایه مهندسی و... برای هر طراحی لازم است.

حقیقت آن است که به دست آوردن تمام این اطلاعات به دلیل آنکه در یک منبع واحد قابل جمع آوری نیستند، بدون حضور در دانشگاه اندکی دشوار است و دانشجویان در طی تحصیل خود، این اطلاعات را در قالب دروس مختلف کسب می کنند. اما دانستن همین نکته که یک طراح باید در تمام این زمینه ها حداقلی از اطلاعات را داشته باشد، به شما کمک می کند تا مطابق با زمینه مورد علاقه خود، در زمان های مناسب به سراغ مطالعه این علوم بروید.

- برای یافتن سرفصل های بیشتر به زبان فارسی، گشت و گذار در وب سایت های فارسی طراحی صنعتی از جمله همین وب سایت پیشنهاد می شود.
- کتاب پیشنهادی برای شناخت سرفصل ها: کلیات طراحی صنعتی، نوشته اردشیر حکیمی

5- شناخت مواد:
یک طراح صنعتی برای آنکه بتواند آنچه را که در فکر دارد، تبدیل به محصول بکند، باید مواد مختلف و قابلیت های آنها را بشناسد. شما باید بدانید که با چه موادی می توانید ماکت بسازید و برای هر نوع ماکتی، به چه موادی نیاز دارید. شما باید قابلیت های چوب ها، فلزها و پلاستیک های مختلف را به خوبی بشناسید و بتوانید برای هر محصول و هر مکان و زمان و برای هر نوع مصرف کننده ای، مواد مناسب را انتخاب کنید. شناخت مواد در اقتصاد تولید و به خصوص در تولید انبوه بسیار موثر است و یک طراح نمی تواند بدون شناخت بازار کشور، برای تولید انبوه یک محصول ایده پردازی کند. همچنین دانستن مقاومت مواد، ویژگی های خاص هر نوع ماده، قابلیت بازیافت و... همگی از مواردی هستند که امروزه طراحی محصول بدون دانستن آنها غیر ممکن است.

کتاب Industrial Design، Materials and Manufacturing نوشته جیم لسکو کتاب مناسبی برای مطالعه جامع مواد در طراحی صنعتی است. این کتاب توسط آقایان کاوه مقدم، فرهود سعید ارشادی و شادمان خورسندیان به فارسی ترجمه شده است و با عنوان "طراحی صنعتی، مواد و فرایندهای تولید" توسط انتشارات سمت، به چاپ رسیده است.

6- توانایی ارائه مطلب (پرزانته)
یکی از مواردی که دانشجویان در طی تحصیل طراحی صنعتی آن را تجربه می کنند، قابلیت ارائه طرح ها است. یک طراح باید بتواند آنچه را که در ذهن دارد به هر روش ممکنی به مخاطبان خود منتقل کند. اولین روشی که عموم مردم از طراح صنعتی انتظار دارند، ارائه ماکت است. اما باید بدانید که قابلیت ترسیم محصول (اسکچ و راندو) و همچنین تسلط به نرم افزارها و همچنین فن بیان و کنفرانس دادن، از توانایی هایی است که طراح صنعتی باید کسب کند.

کتاب های پیشنهادی:
Sketching: Drawing Techniques for Product Designers
Industrial Designer’s Guide to Sketching
Design sketching
Perspective Drawing Handbook
قابل دانلود از اینجا (مجموعا 170 مگابایت)
http://www.baniform.com/box-en

در حال حاضر، توانایی استفاده از نرم افزارهای مدل سازی امری اجتناب ناپذیر است و اگر قصد دارید محصولی را به تولید برسانید یا در مسابقات جهانی شرکت کنید، باید بتوانید حداقل از یک نرم افزار مدل سازی سه بعدی به صورت حرفه ای استفاده کنید.

نرم افزارهای پیشنهادی:
- نرم افزار 3Ds max به عنوان نرم افزار پایه ای که در بسیاری از رشته های هنری استفاده می شود.
- نرم افزار Rhinoceros که به طور خاص برای طراحی صنعتی در طراحی سطوح پیچیده کاربرد دارد.
- نرم افزار Solidworks که در رشته های مهندسی برای مدل سازی سه بعدی کاربرد دارد و در طراحی صنعتی نیز استفاده می شود.
- نرم افزارهای فراوان دیگری نیز برای مدل سازی سه بعدی وجود دارند که هر یک قابلیت های ویژه خود را دارند که توضیح تک تک آنها خارج از حد این مطلب است.
- تسلط به یک نرم افزار گرافیکی مثل Photoshop یا Corel
- تسلط به یک نرم افزار برای پرزانته (مانند PowerPoint یا Flash)

7- تجربه ساخت ماکت و محصول:
در نهایت با دانستن دانش تئوری در بخش های ذکر شده، لازم است که به کمک افرادی که در صنعت در بخش های ساخت محصول به خصوص در بخش ساخت قالب و ماکت حضور دارند، مراحل ساخت چندین محصول با مواد مختلف را از نزدیک تجربه کنید. اگر این فرصت را دارید که در کارگاه های درسی دانشگاه ها حضور پیدا کنید، شرکت کردن در کارگاه های چوب، فلز و پلاستیک که به صورت واحدهای مجزا تدریس می شوند بسیار مفید است. اگر فرصت یا قصد این را ندارید که در ساختن نهایی محصولات صاحب نظر باشید، فراموش نکنید که کسب قابلیت ساختن ماکت برای یک طراح محصول، امری ضروری است. علاوه بر مهارت تجربی در استفاده از چوب و فلز، حداقل روشی که یک طراح باید برای ساختن قالب فرا بگیرد، ساخت قالب و محصول به کمک فایبرگلاس یا کامپوزیت های مشابه است که دانشجویان این روش را در دانشگاه ها در قالب کارگاه پلاستیک فرا می گیرند.