طراحی صنعتی در اواخر قرون وسطی:
آغاز طراحی صنعتی را می توان با جدایی طراحی از فرایندهای ساخت هم زمان دانست که در دوره های پیش از انقلاب صنعتی صورت گرفته بود. در واقع ریشه های آن را می توان دراواخر قرون وسطی و در جهت ایجاد اولین تشکیلات صنعتی سرمایه داری متکی بر تولید به شیوه های سنتی دانست. نخستین فعالیت های طراحی صنعتی در این دوره در غرب اروپا و در جهت منافع دربار، کلیساها و تجار بوده است. اما با رشد سریع تجارت و گسترش موقعیت های بازرگانی رقابت هایی ما بین واحدهای تولیدی به وجود آمد که موجب توجه به نوآوری در محصول برای جلب علاقه مشتریان شد و طراحی صنعتی بیش از پیش مطرح گردید.

طراحی صنعتی درقرن شانزدهم:
طراحان صنعتی در اواخر قرن شانزدهم در ایتالیا و آلمان فعالیت های مفیدی را در جهت جلب علاقه مشتریان انجام دادند که منجر به تولید کتاب های الگو گردید. این کتاب ها شامل مجموعه ای از تصاویر گراوری بودند و طرح هایی به عنوان نمونه برای صنایع نساجی و صنعت قفسه سازی داشتند که می توانستند در موارد مختلف مورد استفاده قرار گیرند. کتاب های الگو برای نخستین بار طراحی را به عنوان فعالیتی مستقل از روش های ساخت مطرح کردند.

طراحی صنعتی درقرن هفدهم:
در قرن هفدهم کشورهایی با حکومت های متمرکز سلطنتی به مراکز قدرت تبدیل شدند که الگویشان فرانسه عهد لویی چهاردهم بود. لویی چهارده در دوره سلطنت هنرمندان و صنعتگران را مورد حمایت بی دریغ خود قرار داد که منجر به تشکیل کارگاه های بزرگی شد.
مهم ترین کارگاه این دوره گوبلن است که در سال 1667 تأسیس شد و مهم ترین فعالیت های آن درزمینه فرشینه، قفسه سازی و فلزات ظریفه بوده است. طرح های این کارگاه توسط شارل لوبرن Charles le Brun تهیه شده است.

طراحی صنعتی در نیمه اول قرن هجدهم:
در قرن هجدهم دولت ها به حمایت گسترده از هنرمندان پرداختند. در این دوره سرمایه گذاری های عظیمی در زمینه چینی سازی انجام شد که به تأسیس کارگاه های بزرگ چینی سازی انجامید.
نخستین کارگاه این دوره کارگاه میسن Meissen است که در سال 1709 تأسیس شد. در این کارگاه برای طراحی از هنرمندانی چون یوهان ژاکوب ایرمینگر کمک گرفته می شد و همچنین از کتاب های الگو استفاده می شد. مهم ترین فعالیت های میسن در زمینه طراحی ظروف، نمادهای تزئینی و پیکره های کوچک بوده است. مهم ترین آنها پیکره های کالو Callot figures هستند که از کتاب الگوی ژاک کالو Jaques Callot در طراحی آن استفاده شده است.

طراحی صنعتی در نیمه دوم قرن هجدهم:
در نیمه دوم قرن هجدهم بزرگ ترین مراکز طراحی صنعتی دنیا در بریتانیا قرار داشتند. در بریتانیا مالکیت خصوصی و ارزش های اقتصادی از طرف پارلمان حمایت می شد. در نتیجه هنرمندان و طراحان این دوره بازرگانان مبتکر هستند. فعالیت های غالب در این دوره تولید دگمه، سگک و گیره است که به زیورآلات ارزان مشهور بودند.
ماتیو بولتن Matthew Boulton نمونه ای از این بازرگانان مبتکر است که در سال 1761 کارگاه سوهو Soho را تأسیس نمود. فعالیت های عمده این کارگاه دو دسته بودند:
1- تولید اشیای مد روز و ارزان قیمت که اهداف تجاری داشتند.
2- اشیای گران قیمت و خاص برای مشتریان ویژه.

 
از نمونه طراحی های ماتیو بولتن

 اما سیاست های این کارگاه بر پایه ضرورت های تجاری و بازار بین المللی گذارده شده بود. بنابراین تولید انبوه در تولید اشیای مد روز متمرکز بود. طراحان برجسته ای چون جان فلکسمن John flaxman، جیمز یات James wyatt، رابرت و جیمز آدام Robert & James Adam در طراحی محصولات سوهو مشارکت داشته اند.
سوهو در طراحی اکثر محصولات خود از سبک نئوکلاسیک استفاده کرده است که به علت سادگی خطوط و استفاده از نمادهای کلاسیک دارای طرفداران زیادی بوده است.

از نمونه محصولات کارخانه وج وود

هم زمان با سوهو کارگاه سفالگری یوشیا Josiah با ریاست وج وود Wedgwood آغاز به کار می کند. در این کارگاه نیز ظروف به دو دسته مفید و تزئینی تقسیم شده بودند و از موادی چون بازالت و ژاسپ در تهیه ظروف استفاده شده است. طراحان برجسته ای چون جان فلکسمن، جرج استابز Jeorge stubbs و جوزف رایت مسئولیت طراحی ها را بر عهده داشته اند. از برجسته ترین آثار یوشیا تولید ظروفی به نام سرویس ملکه Queen's ware است که انقلابی در صنعت چینی سازی برپا کرد. سبک غالب آثار یوشیا نئوکلاسیک بوده است. سیاست های یوشیا زیبایی، کاربردی بودن و سادگی بوده است.

طراحی صنعتی در قرن نوزدهم:
در بریتانیای قرن 19 با شدت گیری انقلاب صنعتی، فاصله بین طراحی و تولید به منتها درجه خود رسید. صنایع به صورت متنوع تر و تخصصی تر فعالیت می کردند و هدف اصلی تجاری کردن تولید بود. با گسترش تولید تجاری، محصولات با شیوه های ساده به شکل اشیای گران بها تولید شدند که در مواردی سبب استفاده ناشیانه از تزئینات و نادیده گرفتن کاربرد محصولات شد. منتقدانی چون پاگین، جان راسکین و ویلیام موریس به مخالفت با این شیوه تولید برخاستند.
اما رویداد بزرگ این دوره برپایی نمایشگاه بزرگ کریستال پالاس در سال 1851 بود. هنری کول Henry cole نقش عمده ای در برپایی این نمایشگاه داشت و برای نخستین بار مسئله وفق دادن ارزش های هنری با جنبه های کاربردی و تجاری محصول را مطرح نمود. وی برای متحقق ساختن این اصل فعالیت های ارزنده ای انجام داد. از جمله بنیان گذاشتن مجله طراحی Jornal of design که با ارائه طرح های نمونه در هر ماه، مبلغ این دیدگاه بوده است. نمونه ای از این طرح ها اجاق و آتشدان چدنی با طراحی آلفرد استیونس برای شرکت هول و شرکا Hoole & co. بوده است که در نمایشگاه بزرگ نیز به نمایش گذاشته شد. این محصول نمونه ای از تطبیق تزئین با کارآیی است.

طرح کریستوفر درسر

هنرمند دیگری که تحت تأثیر این قواعد فعالیت می کرد اون جونز است. وی نویسنده کتابی با عنوان قواعد تزئینات در همین مورد است. کریستوفر درسر Christopher Dresser که از شاگردان اون جونز بود، در سال 1860 در کارخانه های درشفیلد و بیرمنگام مشغول به کار شد. درسر موفق به خلق طرح هایی تازه، ساده، زیبا و کاربردی شد. وی در کار خود استفاده بهتر از مواد و کاهش هزینه های تولید را مد نظر قرار داد و امکان نوسازی ارزش ها و روش های سنتی را در عمل مطرح نمود.

منبع: http://daneshnameh.roshd.ir