توشیبا، آنگونه که از نامش نیز برمی آید، شرکتی است که از ادغام دو شرکت مکانیکی و برقی پدید آمده است. نابغه مکانیکی ژاپن، هیساشی تاناکا (متولد 1799) با بنیان گذاری شرکت تولیدکننده تجهیزات تلگراف در 1875این بنا را آغاز کرد و نابغه برقی ژاپن، ایشی سوکی فوجیوکا (متولد 1875) با بنیان گذاری شرکت برق توکیو در 1890، بنا را تکمیل کرد و سپس در 1939 با ادغام این دو شرکت، شرکت توشیبا متولد شد. سیر اختراعات و مصنوعات مکانیکی و الکتریکی آن دو اعجوبه ژاپنی، درقالب شرکت جدید نیز ادامه یافت، با این ویژگی که عنصر الکترونیک نیز بدان افزوده شد و توشیبا با پانهادن در عرصه تولید محصولات مختلف دیجیتالی و الکترونیکی و رایانه ای، در کنار تولید لوازم خانگی و تجهیزات پزشکی و تراشه ها و نیمه هادی ها در صف مقدم شرکت های برتر ژاپنی و جهانی جای گرفت. اما با داشتن چنین سابقه کهن و درخشان از لحاظ تاریخی و حرکت مستمر در عرصه فناوری های نوین و اختراعات و ابداعات در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات، آتسوتوشی نیشیتا مدیرعامل کنونی شرکت، راه سختی را در پیش رو می بیند. او اگر بخواهد توشیبا را درصدر صنایع الکترونیکی دنیا بنشاند، باید غول هایی همچون زیمنس، سامسونگ، هیتاچی، ماتسوشیتا، سونی و LG را کنار بزند.

 
Hisashige Tanaka      و       Ichisuke Fujioka

تاریخچه:
گرچه شرکتی که امروزه به نام توشیبا شناخته می شود، رسما در سال 1939 تأسیس شد، اما سابقه اصلی این شرکت به سال 1875 برمی گردد. در این سال، هیساشی تاناکا یکی از بزرگ ترین مخترعان ژاپن که علاقه و مهارت خاصی در مکانیک داشت، کارخانه تجهیزات تلگراف را در توکیو راه اندازی کرد. این حرکت را می توان سنگ بنای تأسیس شرکت توشیبا دانست. در سال 1904، این کارخانه به نام کارخانه مهندسی شیبارا تغییر نام داد. از سوی دیگر، نابغه صنعت برق ژاپن، ایشی سوکی فوجیوکا در سال 1890، اولین کارخانه تولید لامپ فلورسنت را در ژاپن تأسیس کرد و آن را شرکت برق توکیو نام نهاد. در سال 1939 با ادغام این دو شرکت، شرکت TOKYO SHIBAURA تأسیس شد که به نام TOSHIBA مشهور گشت و در سال 1984 رسما به همین نام تغییر یافت. در سال 1930 اولین ماشین لباسشویی برقی و نیز یخچال توسط شرکت ساخته شد. سال بعد، اولین جاروبرقی ژاپنی به بازار عرضه شد. سال 1942 اولین رادار توسط توشیبا تکمیل و عرضه شد. در سال 1955 پلوپزبرقی و چهار سال بعد اولین تلویزیون ترانزیستوری و اجاق مایکروویو ساخته شد.

این درحالی است که شرکت برق توکیو، پیش از ادغام و تشکیل رسمی توشیبا، اولین موتور القایی و نیز ژنراتور برق چرخ آبی 60 کیلووات را ساخته بود و در دهه های 1910 و 1920 موفق به تولید لوله پرتو X و پرتو کاتدیک شده بود. در سال 1963 اولین توربین نیروگاه هسته ای به قدرت 12500 کیلووات توسط توشیبا تکمیل و به کار گرفته شد. در فاصله این دودهه، آزمایشگاه های تحقیقاتی بسیاری توسط شرکت راه اندازی شد. تا سال 1978 که اولین واژه پرداز ژاپنی توسط توشیبا به بازار آمد، کارخانه های نورد، توربین سازی، سیلیکون، لوازم خانگی و تجهیزات الکتریکی و تولید لامپ، توسط شرکت فعال شده و به کار مشغول بودند. اولین سیستم پزشکی MRI در سال 1982 توسط توشیبا عرضه شد. دو سال بعد، بزرگ ترین نیروگاه سلول های خورشیدی 50 کیلوواتی در ژاپن راه اندازی شد. اولین رایانه شخصی کیفی (LAPTOP) در سال 1985 توسط توشیبا به جهان ارائه شد.

در 1995 دیسک های DVD با چگالی بالا توسط شرکت توسعه یافت و سال بعد دستگاه DVD و DVDخوان عرضه شد. توشیبا اولین تلویزیون تخت را نیز در سال 1998 به بازار ارائه کرد. با ورود به هزاره جدیدن تولید تلویزیون دیجیتالی در دستور کار شرکت قرار گرفت. در سال 2005، توشیبا در عرضه HD - DVD سرآمد گشت. امروزه شرکت توشیبا در حوزه صنعت الکترونیک و تجهیزات برقی پس از زیمنس، سامسونگ، هیتاچی، ماتسوشیتا، سونی و LG در مقام هفتم جهان ایستاده است. در سال های آغازین هزاره نو، توشیبا همکاری مشارکتی (J. V) با ماتسوشیتا را برای یکپارچه سازی کسب و کار تولید LCD در دستور کار قرار داد. تولید حافظه های کوچک FLASH با ظرفیت های مختلف از فعالیت های شرکت بود. ظرفیت 8 گیگابایتی این نوع حافظه ها در سال 2005 توسط شرکت به بازار آمد. در سال 2004 کوچک ترین سلول سوختی متانول با خروجی انرژی 100 مگاوات تکمیل و توسعه یافت. توشیبا در سال 2006، کسب و کار نیروگاه هسته ای وستینگهاوس را خرید. شرکت توشیبا در سال 2010، نخستین تلویزیون سه بعدی با تکنولوژی Cell Broadband Engine را با نام Regza GL1 عرضه کرد.

حوزه های فعالیت:
عمده ترین حوزه های فعالیت توشیبا عبارت است از:
1 - دستگاهها و اجزای الکترونیکی: حافظه های جانبی، کارت های حافظه، صفحات نمایشگر LCD، سلول سوختی برای تجهیزات تلفن همراه، نیمه هادی ها.
2 - سیستم های زیرساخت اجتماعی: سیستم های قدرت، صنعتی، آسانسور، پزشکی، توربین های نیروگاه های برق حرارتی، اسکنرهای دقیق پزشکی، کارت های IC ورودی درها. 
3- محصولات دیجیتالی: شبکه های دیجیتالی و رایانه ای، ارتباطات تلفن همراه، DVD خوان، رایانه های کیفی، تلفن همراه.

فناوری های DVD:
DVDخوان، تلویزیون تخت و چندین فناوری دیگر اولین بار توسط توشیبا به بازار ارائه شده است. 

لوازم خانگی:
پلوپز با فشار خلاء، ماشین لباسشویی با مصرف کم انرژی، یخچال، تهویه مطبوع.

تراشه:
در زمینه تولید تراشه، کارخانه های تراشه توشیبا پس از اینتل، سامسونگ و تگزاس، چهارمین تولیدکننده بزرگ و برتر دنیاست.

فلسفه مدیریت توشیبا:
چارچوب فلسفه مدیریت توشیبا در تدوین چشم انداز و ماموریت و نیز استانداردهای اخلاقی دیده شده است، که هر کس در توشیبا باید بدان عمل کند. شعار توشیبا، عمل متعهدانه برای مردم و برای آینده است.

در چشم انداز مدیریت توشیبا آمده است:
"شرکت ها از انسان هایی تشکیل شده است که با هم کار می کنند. در توشیبا، هر یک از ما تمام توان و استعداد خود را بروز می دهیم و در راه موفقیت بلندمدت شرکت به کار می گیریم. ما به عنوان کارکنان شرکت، به دنبال افکار و ایده های نوین هستیم تا آن را در خدمت شرکت درآوریم. مسئولیت پذیر باشیم و تصمیم بگیریم. مدیران، الهام می دهند و رهبری می کنند، جهت استراتژیک شرکت را مشخص می سازند و استعدادهای افراد را پرورش می دهند و از رسیدن به اهداف اطمینان می یابند. این مشارکت جمعی، مشتریان ما را به وجد می آورد. ما با کار کردن با یکدیگر، رؤیاها را محقق می سازیم تا با بالا بردن سطح زندگی مردم، دنیای بهتری داشته باشیم. توشیبا، از راه نوآوری فناوری و محصولاتی عرضه می کند که زندگی ایمن تر، راحت تر و بهره ورتری را فراهم آورد. ما روح نوآوری را با اشتیاق خود برای شکل دادن به آینده و کمک به حفظ محیط زیست در سطح جهان تلفیق کرده ایم.  ما بر بنیان اعتماد و احترام، روابط نزدیکی با مشتریان و شرکای کسب و کار خود در سراسر دنیا ایجاد کرده ایم. "

تحقیق و توسعه:
اساس حرکت تحقیق و توسعه در توشیبا، «فناوری انسان محور» است. آنها به آینده نگری، راحتی، سادگی، ایمنی و به وجد آوردن مشتری تأکید می ورزند. اصلی ترین حوزه های تحقیق و توسعه در توشیبا عبارت است از:
- حوزه شبکه و بی سیم؛
- حوزه انسانی؛
- حوزه مواد نو؛
- حوزه سیستم ها و محیط؛
- حوزه ذخیره سازی اطلاعات.

منابع انسانی:
در سال 2007 ، تعداد 190708 نفر کارکنان توشیبا در بیش از 520 کارخانه شرکت و بیش از 30 کشور جهان مشغول به کار بودند. با خرید کسب و کار نیروگاه هسته ای از وستینگهاوس، تعداد 20 هزار نفر به این افراد اضافه شدند. بیش از 4 هزار تامین کننده داخلی در ژاپن و هزار تامین کننده خارج از ژاپن، پشتیبانی تأمین شرکت را به عهده دارند.

فروش:
توشیبا با فروش 8/60 میلیارد دلار و سود 17/1 میلیارد دلار در سال 2007، در جایگاه 91 پانصد شرکت برتر جهانی قرار گرفت. تفکیک فروش منطقه ای شرکت چنین است:
51 درصد ژاپن، 20 درصد آسیا (به جز ژاپن)، 15 درصد آمریکای شمالی، 12 درصد اروپا و 2 درصد سایر نقاط جهان. ترکیب فروش براساس حوزه های فعالیت عبارت است از:
محصولات دیجیتالی 36 درصد؛ زیرساختهای اجتماعی 27 درصد؛ دستگاه های الکترونیکی 22 درصد؛ لوازم خانگی 10 درصد و سایر موارد 5 درصد.

بنیانگذاران:
یکی از بنیان گذاران توشیبا، هیساشی تاناکا از نوابع و اعجوبه های مکانیک و از مخترعان بزرگ کشور ژاپن است. او در 1799 متولد شد. تا سال 1854 که تجهیزات تلگراف را اختراع کرد و کارخانه آن را در توکیو بنا نهاد، تعداد بی شماری اسباب بازی های مکانیکی و ساعت های مکانیکی، جاشمعی، فانوس، زمان سنج، پمپ های مکانیکی، لوکوموتیو و کشتی بخار ساخت. تلاش های او در گسترش سیستم تلگراف در ژاپن، هم زمان با دوران امپراتور میجی، در توسعه اقتصادی و بهبود زیرساخت های شبکه ارتباطی کشور بسیار موثر بود. او در سال 1872 به توکیو رفت و سنگ بنای اولیه توشیبای امروزی را در منطقه گینزای توکیو بنیان نهاد. کارخانه تولید تجهیزات تلگراف سه سال بعد افتتاح شد. تاناکا در 1881 درگذشت. شاگردش دای کیچی تاناکا راه او را ادامه داد و او که به تاناکای دوم شهره بود در 1882 کارخانه مهندسی تاناکا را راه اندازی کرد. در 1904 این کارخانه به نام کارخانه مهندسی شیبارا تغییر نام داد. بنیان گذار دیگر توشیبا، پدر صنعت برق ژاپن، ایشی سوکی فوجیوکا در 1857 متولد شد. او علاقه وافری به رشته برق داشت و در این زمینه تحصیل کرد. در سال 1884 در سفر به آمریکا، با ادیسون ملاقات کرد. پس از بازگشت به ژاپن، در سال 1886 از تدریس در دانشگاه دست کشید و چهار سال بعد، کارخانه ساخت لامپ را راه اندازی کرد. او نیروی برق را به ژاپنی ها شناساند و ژاپن رابه عصر برق وارد کرد. در سال 1911، موفق به تولید انبوه لامپ تنگستنی به نام «لامپ مزدا» شد. شرکتی که او تأسیس کرد، شرکت برق توکیو نام داشت. در سال 1890 فوجیوکا اولین قطار برقی را در ژاپن راه اندازی کرد. او در ساخت نیروگاه های برق در توکیو مشارکت موثر داشت. در همان سال اولین آسانسور برقی را در ساختمان های مرتفع توکیو به کار انداخت. فوجیوکا در سال 1918 درگذشت.

منابع:
1. www.toshiba.com  
2. www.fortune.com