تون آپ (Tuning up) یا همان اسپرت کردن خودرو یعنی اعمال تغییرات در اتومبیل برای بهینه سازی آن. روشی که مهم ترین نشانه های آن شتاب، سرعت و زیبایی است. شاید بتوان گفت اسپرت کردن با تاریخ اختراع خودرو نزدیکی دارد. سال ها قبل، جوانان فولکس قورباغه ای را هم اسپرت می کردند و این یعنی نیاز همیشگی بازار. این را هم فراموش نکنیم که اکثر مردها در هر گوشه این کره خاکی چند صباحی را با عشق به اتومبیل و ویراژ سپری کرده اند و بر دیوار خاطراتشان حتما تابلویی از «لامبورگینی» و «فراری» آویزان بوده است! موضوعی که در تولیدات اتومبیل های داخلی ما به دست فراموشی سپرده شد و آن را به سادگی به دست کارگاه ها و مغازه های اسپرتینگ خیابانی انداخت. گروهی که هیچ سررشته ای در استاندارد و ایمنی خودرو ندارند و آن چه چشمشان بپسندد اجرا می کنند.

اسپرت کردن اتومبیل ها امروزه به صورت یک علم پیچیده و حساس در کشورهای پیشرفته دنبال می شود. اما در ایران تاکنون تنها 2 گروه خودروسازی گوشه چشمی به این قضیه انداخته اند؛ «ایران خودرو» تنها به اسپرت کردن «پژو 206» می پردازد و آن را با تیپ جوان پسند تولید می کند و «گروه بهمن» نیز «پاجرو» و «مزدا 323» را با اسپرت داخلی و خارجی و تقویت موتور تنها برای قشری خاص به بازار عرضه می کند.

کافی است این بار که چند ثانیه ای پشت چراغ قرمز سر چهارراه معطل شدید نگاهی به اتومبیل های دور و برتان بیندازید تا به راحتی ببینید که تب تیونینگ و اسپرت کردن ماشین این روزها چه قدر در جامعه فراگیر شده است. شاید هم در بین دوستان و آشنایان افرادی را می شناسید که حتی قبل از خرید خودرو میلیون ها تومان برای نصب سیستم صوتی، تودوزی، تزئینات داخلی، تقویت موتور و... کنار گذاشته اند تا مثلا 50 یا 100 کیلومتر بر سرعت خودرو خود اضافه کنند (آن هم در خیابان هایی که حداکثر سرعت مجاز در آن ها از 70-80 کیلومتر در ساعت بیشتر نیست!) یا وقتی در شهر مشغول ویراژ دادن هستند، چنان صدایی از ماشینشان خارج شود که روی کامیون و اتوبوس جماعت کم شود!!

اسپرت بازها (لقبی که این دسته به خود داده اند) اکثرا جوانانی هستند که بین 20 تا 25 سال سن دارند و بیشتر برای تفریح یا به اصطلاح رو کم کنی دوستان، چنین پول هایی را هزینه می کنند؛ طیف طبقاتی خاصی هم ندارند و از همه قشری در میان آن ها دیده می شود. هر کسی هم به وسع جیب خودش سهمی از این هیجان می برد؛ کسی که پیکان 58 دارد 500 هزار تومان هزینه می کند و آن که بچه پول دار است تا 30 میلیون هم پای این تفریح می گذارد.

در کنار جنبه های روانی این قضیه برای جامعه و اینکه تب این هیجان ممکن است تا کجا ادامه پیدا کند، می توان از منظر مصرف زدگی نیز به آن نگریست و تاسف خورد که چرا چشم و هم چشمی و اسراف کاری و هزینه های سرسام آور و غالبا بی مورد، برای زیباتر جلوه دادن اتومبیل به نوعی ارزش در جامعه ما تبدیل شده است.

فهرست زیر ویژگی ها و هزینه های تیونینگ را در ایران نشان می دهد. بسیاری از قیمت های زیر برای اکثر خودروها، چه داخلی یا خارجی یکسان است.

تزئینات درون خودرو:

• سیستم صوتی: در ایران حرف اول را می زند. شامل آمپلی فایر (تقویت کننده صدا)، ساب بوفر، باند و خازن است. این سیستم ها براساس مارک و کیفیت، بین 400 هزار تا 5 میلیون تومان قیمت دارند.
• روکش: قیمتی بین 50 تا 500 هزار تومان دارد که خرج کردن بیش از 300 هزار تومان برای روکش کاملا اشتباه است. روکش چرم بهترین نوع است.
• صندلی اسپرت: مارک های شناخته شده Momo و Sparco تا 600 هزار تومان قیمت دارند.
• فرمان: فرمان های اسپرت بین 45 تا 600 هزار تومان قیمت دارند.
• دسته دنده (لور دنده): قیمتی بین 8 تا 50 هزار تومان دارد.
• نشانگرهای جلو داشبورد: مدل های تا 300 هزار تومان هم در بازار موجود است. نوع LED دار، بهترین نوع است.
• در آخر، می توانید داشبورد، سینه خودرو و در ها را همرنگ با روکش ها کنید که این هم با قیمتی حدود 15 تا 150 هزار تومان قابل انجام است.

تزئینات بیرون خودرو:

• رینگ و لاستیک: قیمت رینگ و لاستیک در کمترین حالت ممکن 800 هزار تومان آب می خورد. برای کیفیت بهتر باید تا حدود 4 میلیون تومان خرج کنید. استفاده از رینگ و لاستیک پهن به احتمال زیاد اتومبیل را از گارانتی خارج می کند.
• سان روف: سانروف های برقی بین 300 تا 550 هزار تومان قیمت دارند.
• رکاب: نصب رکاب بین 30 تا 700 هزار تومان خرج دارد. تعویض سپر نیز بین 30 هزار تا 2 میلیون تومان است.
• چراغ: تعویض کاسه چراغ هزینه ای معادل 30 هزار تا 400 هزار تومان برای شما در برخواهد داشت. البته بین 50 تا 150 هزار تومان هم می توانید برای نصب چراغ زنون کنار بگذارید.
• رنگی کردن شیشه ها: 8 تا 15 هزار تومان خرج دارد.
• آینه اسپرت بغل: قیمتشان از 13 هزار تومان شروع می شود و برای مدل های الکترونیکی به 180 هزار تومان هم می رسد.
• گذاشتن سر اگزوز یا تعویض انبار صدا: بین 9 تا 200 هزار تومان خرج دارد. معمولا از جنس آلیاژهای کروم و نیکل است.
• هزینه فلاپ کش: بین 20 تا 120 هزار تومان تخمین زده می شود. قیمت فلاپ ها آلمان و اتریش در بازار نسبت به سایر مارک ها گران تر است و طبق معمول همیشه جنس چین با قیمت پایین تر در بازار فروخته می شود.

تقویت موتور خودرو:

• بستن فیلتر هوای اسپرت: بین 50 تا 300 هزار تومان قیمت دارد. البته ارزان ها بیشتر صدای موتور را زیبا می کنند. می توانید از مارک KN تولید آلمان که دارای کیفیت بالایی است، استفاده کنید.
• گذاشتن سایکلون: حدود 30 تا 40 هزار تومان هزینه دارد. البته برای دسترسی به مکش بهتر معمولا از یک جفت سایکلون استفاده می شود.
• نصب هدرز: خرید و نصب هدرز 250 هزار تومان و عوض کردن برنامه انژکتوری ECU 30 هزار تومان هزینه دارد که گاهی تا 150 هزار تومان هم می رسد؛ البته برای ECU سوپر چیپسم (معروفترین تولید کننده ECU). سیستم کامل اگزوز اسپرت ایتالیایی شامل هدرز، لوله ها، مانیفولد و انباره هم یک میلیون و 400 هزار تومان قیمت دارد. در ضمن، این تغییرات اتومبیل را از گارانتی خارج می کند.
• نصب فنر لول های اسپرت: سایز 32 که معقول تر است؛ سایز 30 تقریبا ارتفاع کمی دارد و سایز 28 گلگیر چسبیده است. خریدن فنرلول اسپرت مبلغی حدود 150 هزار تا 200 هزار تومان هزینه در بر خواهد داشت.
• برای تقویت تخصصی موتور تغییرات دیگری مثل کف تراشی سیلندر، تعویض گیربکس، سرسیلندر، میلنگ، سوپاپ ها و... انجام می شود اما بهترین و کم خرج ترین روش، تعویض کل موتور است. مثلا موتور پراید را می توان با موتورهای مزدا از نوع BP با حجم 1800 سی سی که با شاسی پراید هم خوانی نزدیکی دارد، عوض کرد. هزینه تعویض موتور و سیستم سوخت رسانی برای پراید حدود 3 میلیون تومان می شود.

سوخت نیترواکساید چیست؟
یکی از روش های متداول تقویت موتور در ایران، نصب «نیترواکساید» است. نیترواکساید به دلیل ویژگی های شیمیایی خاصی که دارد، افزودنی سوختی بسیار جالبی است. این سوخت بسیار قوی است و هنگام تزریق به موتور، سرعت و شتاب مهلکی را به وجود می آورد. زمانی که موتور در حال کار است، حرارت کافی برای تجزیه این ترکیب در آن تولید می شود. حرارت ناشی از احتراق، اکسیژن این ترکیب را آزاد و آن را به مخلوط سوخت و هوا اضافه می کند. در حقیقت مقداری اکسیژن به خوراک موتور اضافه می شود. زمانی که سوخت نیترو را در کپسول ویژه آن ذخیره می کنیم، به شکل مایع است. با تزریق آن توسط انژکتور، به سرعت از حالت مایع به گاز در می آید. تغییر شکل از مایع به گاز دمای سیلندر را به طور قابل ملاحظه ای پایین می آورد. کاهش دما سبب ورود سوخت متراکم تر و خنک تر به موتور می شود. بنابراین، آن چه بسیاری در آرزویش بودند حاصل می شود، «موتور خنک تر، سوخت ورودی متراکم تر و اکسیژن بیشتر».

دستگاه های تزریق نیتروی بسیاری در بازار وجود دارند. یکی از اشکال متداول آن ها بین کاربراتور و مانیفولد ورودی سوخت نصب می شود و در این محل سوخت نیترو را تزریق می کند. نوع دیگر، سیستمی است که از طریق لوله های مجزا، نیترو را از مخزن آن، به گذرهای مانیفولد ورودی می پاشد. با افزایش میزان ورود نیترواکساید، حجم ورود بنزین نیز باید افزایش یابد. بنابر این باید کل سیستم سوخت رسانی که شامل پمپ سوخت و شلنگ های آن است، با نوع ضخیم تر و حجیم تر جایگزین شود. در دورهای پایین موتور، سوپاپ بنزین مدت زمان بیشتری باز می ماند، به این دلیل، در دورهای پایین میزان ورودی نیترواکساید به درون موتور بیشتر از دورهای بالاست. این امر باعث ایجاد مشکلات جدی می شود. پدیده احتراق مخرب یکی از این مشکلات است که در دورهای پایین اتفاق می افتد. به همین دلیل سازندگان سیستم های نیترواکساید همواره تأکید می کنند که مدار سیستم را در دورهای متوسط و بالا روشن کنید.

شرکت های تیونینگ:

شرکت های تیونینگ به 2 دسته تقسیم می شوند:
دسته اول به طور تخصصی در زمینه ای خاص فعالیت می کنند، مثلا شرکت Eibach در زمینه سیستم تعلیق، Sebring در زمینه سیستم اگزوز، Hella در زمینه کیت های آیرودینامیکی، KenWood در زمینه سیستم های صوتی و...

دسته دوم آن هایی که به تیونینگ کامل محصولات یک یا چند کمپانی مشغول اند و با استفاده از دانش فنی کارشناسان خود، یک مدل را کاملا تغییر می دهند؛ از مشخصات ظاهری گرفته تا مشخصات فنی از جمله سیستم تعلیق و انتقال نیرو و موتور و... که این نوع شرکت ها به تیونرهای General معروف اند. در ادامه به معرفی چند کمپانی متبحر از این دسته می پردازیم:

Hamann:
مرکز تیونینگ «هامان» یکی از پرآوازه ترین تیونرهای دنیاست که همواره دستی به سر و گوش خیلی از اتومبیل های کمپانی های معروف دنیا می کشد و غالبا آن ها را به اعجوبه های متفاوتی بدل می کند که قیمت هایشان مانند سرعت و قدرتشان سر به فلک می زند. هامان در حال حاضر از معدود تیونرهایی است که دست به تیون و فیس لیفت طیف گسترده ای از خودروهای لوکس و اسپرت می زند. آخرین محصول هامان که تحسین همه را برانگیخت یک B.M.W سری 7 معروف به «تندر» می باشد.

این کمپانی فعالیت خود را از سال 2002 در سایه حمایت های «بنز» آغاز کرد و با تولید Brabus mercedes benz k8 به جمع شرکت های تیونینگ پیوست. چندین سال تنها به تیونینگ محصولات بنز می پرداخت اما جدیدا مدل هایی را از «فراری» و «تسلا» هم تیونینگ کرده است. طرح 2 پروژکتور دایره ای کوچک و در کنار هم از طرح های معروف «باراباس» است. شرایط برای ماشین های باراباس متفاوت از دیگر کمپانی هاست زیرا باراباس همه کار برای ماشین انجام می دهد؛ از تودوزی صندلی ماشین و فرمان و... گرفته تا تقویت موتور و نصب سپرهای اسپرت و رینگ های مختلف. به باراباس لقب مادر غول های صنعت اتومبیل را هم داده اند؛ شاید به این دلیل که در هر مدل نوآوری و فناوری پیشرفته و جدیدی را ارائه داده است.

آخرین محصول باراباس، Brabus EV12 مدل 1010 معروف به «بارن سیاه پوش» است که با 800 اسب بخار قدرت و حداکثر سرعت 380 کیلومتر بر ساعت، خود یک شاهکار مهندسی محسوب می شود. از این اتومبیل تنها 10 عدد تولید خواهد شد.

کمپانی منصوری:
«فراتر از سنت، فراتر از مسابقه»؛ این شعار همیشگی کمپانی «منصوری» است؛ یکی از بزرگ ترین کمپانی های تیونینگ و طراحی پلت فرم در دنیا که توسط یک ایرانی تأسیس و اداره می شود. کوروش منصوری، 48 ساله و متولد چالوس است. در انگلستان و آلمان تحصیل کرده و اکنون در آلمان و چک به تیونینگ می پردازد. تخصص منصوری در زمینه های تقویت موتور، بهبود آیرودینامیک، به کارگیری رینگ های آلیاژی سبک وزن و ایجاد تغییر در داخل اتاق با استفاده از لوازم دست ساز است. به علاوه مرکز تیونینگ منصوری برای دست یابی به بهترین هندلینگ، ایجاد تغییر را در مجموعه تعلیق هم در دستور کار خود قرار داده است. او همچنین موسس کمپانی Mp design است که از بهترین تولید کنندگان قطعات اسپرت در دنیا محسوب می شود. این شرکت تا به حال انواع زیادی را از اتومبیل ها تیون کرده است، از جمله بنز، پورشه، بی ام و، بنتلی، استون مارتین، اما شاهکار کمپانی منصوری تیونینگ موتور و بدنه خودرویی است که هیچ کمپانی دیگری جرات نزدیک شدن را به آن نداشته است؛ یعنی «بوگاتی ویرون» افسانه ای. منصوری توانسته قدرت این ابر اتومبیل را به هزار و 100 اسب بخار افزایش دهد.

منبع: http://tuning-star.mihanblog.com/post/52