انزو ماری در سال 1932 در دهکده ی کوچک چرانو (Cerano) از توابع شهر نوارا (Novara) در ایتالیا به دنیا آمد. او که از پانزده سالگی سر پرستی خانواده اش را عهده دار شد، در کارهایی که برای گذراندن زندگی می کرد، عنصر خلاقیت را همیشه مد نظر داشت. به گفته ی خودش هر کار تازه ای برایش پروژه ای جدید محسوب می شد.

ماری که به دلیل شرایط خانوادگی نا مناسب در دوران رشد موفق به اتمام دوره ی دبیرستان خود نشده است، در کوله بار آموخته های رسمی اش تنها دیپلمی از آکادمی هنرهای زیبای شهر بررا (Brera) به چشم می خورد. او در آغاز آخرین کتابش به نام بیست و پنج راه برای کاشتن یک میخ می نویسد:«می گویند که من در زندگی ام طراح چندین اثر با ارزش بوده ام، اگر این جمله درست باشد، دلیلش اینست که هرگز به مدرسه نرفته ام... . سیستم های آموزشی را همیشه به انتقاد گرفته ام چرا که راه اصلی همیشه بعد از پایان هر آزمون آغاز می شود و یادگیری را پایانی نیست.»

انزو ماری (Enzo mari) مانند بسیاری از طراحان چند دهه ی گذشته ی ایتالیا، از برونو موناری (Bruno Munari) گرفته تا مارچلو نیتسولی (Marcello Nizzoli) از دنیای هنر وارد دنیای طراحی شد. او را بی شک می توان یکی از نظریه پردازان مطرح در طراحی ایتالیا و حتی در طراحی جهانی دانست. پژوهش های پیوسته ی او متمرکز بر ماهیت زیبایی و روان شناسی بصری، دستاوردهای ارزشمندی برای طراحی جهانی به ارمغان آورده اند.

در بیست سالگی با تلاش بسیار موفق به ثبت نام در آکادمی هنرهای زیبا شد و پس از تغییر رشته های متعدد دریافت، زیبایی چیزی فراتر از آن است که در قالب کلمات و کلاس های درس بگنجد. پس تجربه های شخصی اش را برای درک ماهیت زیبایی آغاز نمود. پژوهش هایی تحت عنوان هنر برنامه ریزی شده که حول محور روان شناسی بصری متمرکز شد و به تدریج او را به دنیای طراحی هدایت کرد؛ آن طورکه خودش در کتاب یاد شده می گوید: «در سی سالگی پی بردم که می توانم زندگی ام را از راه طراحی بگذرانم، تا پیش از آن همه جور کاری را در حد تواناییم امتحان کرده بودم حتی از نوع غیر عادی. آن کس که در کودکی تصمیم می گیرد در آینده چه حرفه ای را انتخاب کند و فقط مسیرش را محدود به رسیدن به آن می کند؛ قطعا مرتکب اشتباه بزرگی شده  است!»

کار رسمی ماری با طراحی پازلی به نام شانزده حیوان (Seidici animali) به پیشنهاد مدیر شرکت دانزه (Danese) در سال 1957 آغاز گشت. پازلی چوبی متشکل از شانزده حیوان که ماری مدت ها پیش برای سرگرمی کودکان خود، در خانه طراحی و اجرا نموده بود.

Sedici animali - 1957

سال بعد ظرف رو میزی پوترلا (Putrella) را طراحی کرد. این محصول نتیجه ی پژوهش ماری است در زمینه ی کیفیت زیبای محصولات تولید شده در بازار آن زمان. این ظرف استیل که ظاهرش شبیه قطعات صنعتی است در سال 1958 توسط شرکت دانزه تولید شد.

Putrella - 1958

در فاصله ی سال های 1963 تا 1966 ماری مجموعه محصولاتی را برای شرکت دانزه با همکاری برادرش الیو (Elio) طراحی می کند که نام همگی آنها برگرفته از نام جزایر جغرافیایی هستند. معروف ترین این آثاردو تقویم رومیزی با نام های تیمور (Timor) و فرمزو (Formoso) هستند. اولی از جنس پی. وی. سی. وآلومینیوم و دومی از پی. وی. سی. و ای. بی. اس. سیاه و سفید، به گونه ای طراحی شده اند که کاربربا توجه به داشتن اسامی ماه ها، روزهای هفته و اعداد دو رقمی ای که برای شمارش روزهای ماه به کار می روند، می تواند همه ساله از تقویم استفاده نماید.

تقویم های رومیزی Timor و Formoso

از برجسته ترین فعالیت های ماری پروژه ی معروفی است به نام یک طراحی خودمحور. او در این پروژه با صبر و حوصله و دقتی ویژه به طراحی و ساخت یک سری مبلمان خانگی چوبی با ساده ترین شکل ممکن می پردازد و حاصل کارش را به صورت کتابی با تصاویر فراوان از مراحل ساخت آثار، با همان نام در سال هفتاد و چهار به چاپ می رساند. چرا که معتقد است "تا کاربر خود به نوآوری و ساخت دست نزند، نمی تواند درک درستی از کیفیت و زیبایی داشته باشد و از این رو قادر به انتخاب محصول مناسب در بازار آشفته ی طراحی نخواهد بود."

این پروژه انتقاد بسیاری از طراحان را بر می انگیزد اما آنچه برای ماری بیش ازاین انتقادات اهمیت دارد، شناختن عوامل موثر در آموزش کاربران، برای درک زیبایی ا ست.

ماری در سال 1976 جایزه ی نخل طلایی طراحی را به سبب تحقیقات شخصی اش در وادی طراحی از آن خود نمود. ناگفته نمامد که او در سال های هفتاد وشش تا هفتاد ونه، مدیریت انجمن طراحان صنعتی (IDA) را نیز عهده دار بود. همچنین در آکادمی هنر های زیبای شهر کارارا (Carrara)، دانشکده معماری شهر پارما و دانشکده پلی تکنیک میلان در دوره های مختلفی دعوت به همکاری شد.

در میان محصولات بی شمار و در عین حال منحصر به فردی که ماری طراحی نموده، دو اثر واقعا شگفت انگیز وجود دارند. گلدان پاگوپاگو (Pago_Pago) که با فرم عجیب و غریبش این امکان را به شما می دهد تا با سرو ته کردن آن، در واقع دو گلدان در اختیار داشته باشید. تولید شده به سال شصت وهشت در شرکت دانزه، در رنگ های متنوع سفید، سبز، قرمزو مشکی. ماری در مورد فرم آن می گوید: «طرح من با همه ی کوچکی اش، مانند یک آسمان خراش با وقار است. »(Pagliardini. . 2011:25)

گلدان دو طرفه Pago Pago

اثر عجیب دیگر او سطلی است با نام در انتظار (In attesa) استوانه ی ساده ای که با برش موربی در قاعده اش، به صورت مایل روی زمین می ایستد. فلسفه ی این برش در نام اثر نهفته است. سطل با دهانه ای خم شده به سمت شما منتظر دریافت زباله ایست که به سمتش پرت می کنید! در انتظار را هم دنزه در سال 1970 روانه ی بازار کرد.

in-Attesa - 1970

از دیگر آثار معروف او صندلی فلزی- پارچه ای دلفیا (Delfia) تولید شده توسط شرکت ربوتس (Robots) است، که در سال 1979، دومین نخل طلایی را برایش به ارمغان می آورد. سال بعد از آن نیزماری صندلی دیگری با نام تونیتّا (Tonietta) وبا الهام ازصندلی معروف مایکل تونت (Michael Thonet) طراحی می کند. صندلی که در تناسب ابعاد، فرم و مواد ساخته شده (آلیاژی از الومینیوم وچرم مشکی رنگ) ظرافت و زیبایی خیره کننده ای را به نمایش می گذارد و برای سومین باردر سال 1987 ماری را مفتخربه دریافت نخل طلایی می کند.

Thonietta- 1987

او بعد از دریافت چهارمین نخل طلایی اش، برای طراحی میز چوبی- فلزی لگاتو (Legato) در سال 2001، همچنان به پژوهش و تدریس ادامه می دهد. خودش می گوید:«در زندگیم تا به حال بیش از دو هزار پروژه را آغاز نموده ام، اما معتقدم که هنوزمفهوم واقعی طراحی را نمی دانم، می دانم که نمی دانم درسی که از سقراط گرفتم. می خواهم میل به دانستن و وسوسه ی تحقیق را در خود همیشه زنده نگه دارم.»(Mari. . 2008:42)

خلاصه کردن تمام تجارب ماری در چند سطر کار بسیار دشواری است. او مظهر آزاد اندیشی و خود محوری در طراحی است. طراحی که در پروژه هایش بیش از آنکه به خواسته و نیاز بازار توجه کند، نیازهای جامعه و به ویژه انسان را محور کارش قرار می دهد. برای او طراحی پروسه ای است برای اصلاح آنچه ناخوشایند به نظر می رسد، نه خلق هزارباره ی اشیاءی تکراری.

انزو ماری: «من بند بازی هستم که روی یک طناب نازک در حرکتم، سمت چپم را فرهنگ کیج (سخیف) فرا گرفته، سمت راستم را نیز! و من باید از سقوط در آن بپرهیزم. » (Pagliardini. 2011:33)

منابع:
Enzo mari. 25 modi per impiantare un chiodo. Mondadori. Milano. 2011
Vando Pagliardini. I protagonisti del design، Vol 5، Enzo Mari. Hachette. Milano. 2011
Enzo Mari. Lezionidi disegno. Rizzoli. Milano. 2008
Decio Giulio، Riccardo Carugati. XX Secolo Design. M Electa. Milano. 2003
Enzo Mari. Auto progettazione?. Carraini. Montova. 2002
Enzo Mari. Progetto e Passione. bollati Boringhieri. Torino. 2001